Categorie: fotografie

Vorig jaar rond deze tijd maakte ik een aantal portretfoto’s van Bianca Pauline. Ze is zelf een uitstekend fotograaf en ze maakt heel bijzonder werk. In het voorjaar is er een grote expositie van haar werk in het Rietveld Paviljoen in Amersfoort en verschijnt haar eerste boek.

Ik maakte de portretten met het oog op een kleine expositie die ik met collega fotografen in mei 2020 zou hebben over het thema VRIJHEID. Er is een periode geweest dat Bianca’s vrijheid -door een heel vervelende ziekte- ver te zoeken was. Er zijn betere tijden gekomen -gelukkig- waaraan ze zelf hard heeft gewerkt. HERWONNEN ZELF heb ik het tweeluik uiteindelijk genoemd.

Dit beeld werd 3e in de Open Foto Cup 2020 met als thema Vrijheid in verleden, heden en toekomst. Volgens de jury, bestaande uit: Tom Meerman, Rob ’s Gravendijk en Jan Donders, waren er een paar honderd inzendingen en ze spraken van foto’s van hoge kwaliteit.

In 2019/2020 mocht ik in fotogroep De Essentie (Zeist) 9 fotografen begeleiden/coachen in een zogenaamd mentoraat. Een gedreven groep, een hechte groep en waar een fijne werksfeer heerste. Da laatste avond viel in coronatijd maar gelukkig hebben we de laatste bijeenkomst toch kunnen houden in september. Prachtige en vooral ook hele persoonlijke en creatieve presentaties. Theo Schenk, een van de deelnemers kon die avond er niet bij zijn. Hij had een korte film gemaakt voor de groep en mij. We werden stil, zeker door de laatste woorden die Theo in de film sprak. Ik heb hem gevraagd of ik zijn presentatie op deze blog mocht plaatsen. Vandaag berichtte hij mij dat iedereen toestemming voor publicatie had gegeven. Ik vind het fijn dat Theo dit via deze blog wil delen.

Theo Schenk schrijft: ‘Als vervolg op mijn serie Bosmannen waarin ik mezelf portretteerde als een moderne man in de natuur, kwam ik op het idee om mensen die dicht bij me staan te portretteren in het door hen gedroomde landschap naar het gedachtengoed van The Happy Huntinggrounds van de Noord Amerikaanse Indianen die geloven dat ze na hun dood terugkeren naar een hemel op aarde. In deze serie ben ik samen met ‘mijn mannen en vrouwen’ op stap gegaan in de natuur, in het door hen gedroomde landschap.’

Rod Steward zong het al in de jaren tachtig van de vorige eeuw.

Nu, in de 21^e eeuw  worden we steeds ouder maar, lijken jonger. De oma uit mijn kindertijd was op haar zestigste een oud, uitgeblust mens in zwarte kleren met een vleugje 4711, het Eau de cologne voor dames uit de arbeidersklasse. Als je vandaag de dag niet teveel pech hebt is zeventig het nieuwe vijftig.  De commercie springt daar overtuigend op in; van MAX’s ‘we komen eraan’ tot Cruises voor senioren  (zeg nooit bejaarden), een cursus eten na je zeventigste, duo fietsen, de oppashond  of de vele verschrikkelijke reclames over tiny ladies voor shiny pants om het droog te houden.

• 

Als je ongemerkt, nou ja, tot die nieuwe vijftigers behoort lijken slechts twee alternatieven mogelijk. Berusting en mee gaan doen in de vaart der volkeren of verzet te plegen door nog harder en verder te lopen of te fietsen. Ook een studie geesteswetenschappen gaan volgen kan helpen om als wijsgeer, met baard, je nog enigszins te kunnen onderscheiden van de grijze massa. Onze nationale zeur Marcel van Roosmalen zou zeggen: ‘kun je nou ook nog niet eens gewoon oud worden”. Als iets duidelijk wordt in mijn fotografie is het dat ik een product ben van mijn tijd. Misschien is het enige onderscheid tussen al die ouderen en mij dat ik me kan verbergen achter mijn camera. Om zo het gratis festival ‘For ever young’ voor 65 plussers vast te leggen. Jongeren komen er niet in. Of dat discriminatie is weet ik niet maar het is wel  jammer voor de vermenging.

In 2017 en 2018 werd het festival gratis en voor niets in Almere georganiseerd. Kennelijk is de doelgroep voor sponsoren toch minder interessant want voor 2019 werd de toegangsprijs plotsklaps op 25 euro gezet. ‘Niets voor niets’ moeten ze gedacht hebben. Echter er was buiten de ‘oude’ waarde van zuinigheid gerekend en de senioren bleven massaal weg, waardoor het festival 2019 exit was. Coronajaar 2020 bood geen herkansing en nu kun je op de bescheiden website lezen dat er in 2021, mits er een vaccin is, flink zal worden uitgepakt en alles grootser en mooier zal zijn. Misschien wel met het hese stemgeluid van Rod Steward himself.

Philip-Lorca diCorcia

American, b. 1951

Één van mijn favoriete fotografen is Philip-Lorca diCorcia. Zijn meest vroege werk kun je het best rangschikken onder straatfotografie alhoewel ook wel foto’s gingen over ‘dingen’. Ook bij die beelden was hij de regisseur. Later, zo vanaf de eind jaren tachtig, gaf hij zich volledig over aan de enscenering.

De werkelijkheid ensceneren is fotografen niet geheel vreemd. Jeff Wall en Hannah Starkey staan er bijvoorbeeld ook om bekend. Hannah Starkey specialiseerde zich in geënsceneerde omgevingen van vrouwen in stedelijke omgevingen. Overigens uit een recent interview dat ik las is ze nu weer teruggekeerd naar de ‘echte’ werkelijkheid. Voor wie Jeff Wall niet kent hier een aardig -en kort- filmpje over hem en zijn werk ter gelegenheid van zijn expositie in 2013 in het stedelijk in Amsterdam.

DiCorcia maakte begin jaren negentig de serie “Hustlers” over mannelijke prostituees in Los Angeles die hij fotografeerde en evenveel betaalde als ze anders voor hun diensten vroegen. Het waren niet zomaar ’tegenkom’ foto’s maar nauwkeurig in scene gezet met lichtboxen e.d.. De foto’s hebben een geweldige krachtige uitstraling van echtheid.

Bovengenoemde foto en tekst kwam in mijn mailbox; een aanbieding om de foto te kopen voor het luttele bedrag van 25.000 tot 35.000 dollar. Inmiddels is er een bod van 25.000 dollar uitgebracht. Vandaag 9 juni is de veiling. Nog 6 uur te gaan. Dus grijp uw kans voordat het te laat is. Overigens was de expo in Moma in 1993 maar het boek verscheen pas in 2013. Op dat moment waren alle 66 gefotografeerde personen overleden, de meesten niet ouder dan 45 jaar.

Het werk van diCorcia is opgenomen in o.a. MOMA (New York) en in museum de Pont (Tilburg).

‘we zijn wie we zijn en we doen wat we doen’, dat zong leadzanger en tekstschrijver Thé Lau die, naar menselijke maatstaf veel te jong, in 2015 overleed.

In deze song wordt de vrijheid op een ondubbelzinnige wijze gemarkeerd. Naar mijn idee heeft hij vaak over vrijheid geschreven en gezongen, zowel direct als verwijzend. ‘Iedereen is van de wereld, de wereld is van iedereen’ is ook zo’n prachtige tekst. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat je plaats er een is in relatie tot anderen. Vrijheid in gebondenheid zouden de psychologen als Eric Fromm en Carl Rogers roepen. Ja, ik weet het. Het zijn de klassiekers uit de tijd dat ik nog studeerde. Maar de humanistische psychologie, halverwege de twintigste eeuw, sprak me erg aan. Rekening houden met anderen. Ontwikkelen niet ten koste van anderen maar met anderen. Een ouderwets standpunt misschien, maar voor mij nog steeds geldig.

leren in socios

Overigens ben ik ook in die tijd getroffen door de fenomenologische filosofie. Ik had nog les van de Augustijner monnik en filosoof professor Luijpen. In die filosofie wordt uitgegaan van zowel de directe als de intuïtieve ervaring van observeerbare gebeurtenissen. De interpretatie speelt een belangrijke rol in de werkelijkheid. Hierin zit een soort van parallel met hoe ik de fotografie beleef en derhalve ook met de foto’s die ik maak.

Mijn foto’s zijn de observatie op het netvlies, de beelden die daarbij in de ratio en het hart verschijnen, de interpretatie. Het zou mooi zijn als u hiervan iets terug ziet in dit boekje.

Een film waarin het boekje [mei 2020] wordt doorgebladerd in 9 minuten.

Je kunt ook in het boekje bladeren in je eigen tempo op ISSUU.

Afgelopen dinsdag lekker achter het huis genietend van het nog steeds warme avondzonnetje. Het boek Europese Portretfotografie werd steeds als landingsbaan gebruikt door hele vervelende bijtende en vieze vliegjes. Het boek is een mooi overzicht uit 25 jaar Europese portretfotografie, met verschillende stijlen en van bekende maar ook minder bekende fotografen met heel veel verschillende gezichten. Het boek verscheen in 2016 door een samenwerking tussen fotomusea in Europa waaronder het Fotomuseum in Rotterdam.

Ja ook het bewogen portret dat Avedon van zich zelf maakte, staat erin. De vliegen waren uiterst irritant en leidden af; niet alleen staken ze, maar af en toe bleef er ook een klein zwart stipje achter. Klein poepje op het oog of de wang van Avedon. Met een mepper ze te lijf gaan was ook geen optie; de portretten verdienen beter dan klodders bloederige propjes.

Toen ik ‘vliegen en besmetting’ googelde kreeg ik in no time (minder dan 0,4 seconden) meer dan 1,2 miljoen hits zonder dat het maar één vlieg, zoals fruitvlieg, kamervlieg of rouwvlieg, opleverde. Het zijn namelijk smeerpijpen die de meest vervelende en ook enge ziektes op de mens kunnen overdragen. Maar zoals gezegd mijn google-actie leverde de hits op die nu ‘hot’ zijn. Vliegen in C-tijd gaat over heel andere besmettingen én risico. Alhoewel het RIVM en onze prime minister [PM] garanderen dat je het gewoon kunt doen, vliegen! Onze PM gaat op vakantie naar Duitsland heb ik begrepen. Met. De. Trein. Dat dan weer wel.

Afstand wordt voor mij, nu in de Corona tijd, een steeds meer verwarrend begrip. In de trein is anderhalve meter gelijk aan 1.70 meter én 0,50 meter afhankelijk waar jouw medepassagier zit. In de bus van touringcarmaatschappij betekent anderhalve meter 11 passagiers aan boord terwijl onder het anderhalve meter regime in dezelfde bus in het OV 22 passagiers mogen. Bij vliegen snap ik het helemaal niet of het moet zijn dat de beleidsverantwoordelijke de wet van Einstein op een geheel andere manier interpreteren. Een snelheid van paar duizend kilometer per uur is slechts een fractie van de lichtsnelheid. Dus het kan niet anders dat daar de afstand wordt gemeten met commerciële en of economische implicaties. Mijn camera lijkt in deze C-tijd ook aan de malheur mee te doen. Mijn Ricoh lijkt zich weinig gelegen aan de standaard wetmatigheid van dichterbij – groter en verderaf – kleiner. Afgelopen zaterdag maakte ik deze twee foto’s (hierboven) in de expositie ’the future is now’ van de kunstenaar Nam June Paik. Nu is dat zonder meer een verwarrende expositie als het gaat over werkelijkheid en verbeelding. Een expositie die echter zeker de moeite waard is als het gaat om het in verwarring brengen van de ‘echtheid van ons bestaan’. Ik heb er van genoten, net als van de fotografie van Bertien van Manen waar het stedelijk ook ‘vol’ mee hangt. Zeer, zeer de moeite waard en aanbevelingswaardig. Mijn kleine Ricoh leek een beetje mee te gaan in de kunst van Paik en in de chaos van ‘distancing’ te participeren.

Afstand krijgt iets zweverig. De Benedictijn Thomas Quartier, professor in de liturgiewetenschap met leerstoelen in Nijmegen, Leuven én Rome, ontmoette ik een week of wat geleden bij van Gogh in Zundert. Hij voerde die dag een dialooggesprek met Jonah Falke, schrijver en schilder, over kunst en geloof in de van Gogh residentie. Het ging over Dylan, Nietzsche, kunst en God en de prof schrijft er een essay over in een monastiek tijdschrift. Een glossy voor monniken en andere gelovigen. ‘Geloven is net als kunst en heeft alles met hier en nu te maken, net als bidden’, was een van zijn uitspraken.

Ik snap nu beter dat afstand ook iets met geloven te maken heeft, de imaginaire afstand. Afstand als een vermeend fenomeen, denkbeeldig of ingebeeld, een soort van hersenschim die beleidsmakers naar eigen goeddunken, afhankelijk van de belangen, kunnen invullen. Laten we geloven in de toekomst, neem uw afstand in acht en blijf gezond!

De wereld is vanaf maart 2020 veranderd. Het dagelijkse leven wordt gedomineerd door een virus. De werkelijkheid is een pandemie, een theater waarvoor het virus het script schrijft. In dat theater speelt iedereen een rol. De beleidsmakers een andere dan bijvoorbeeld de horeca ondernemers.

Het virus is onzichtbaar. Hoogstens kunnen artsen, intensivsiten en microbiologen het onderscheiden. Maar iedereen ziet wel wat het uitricht. Onze samenleving is van de ene op de andere dag in bepaalde mate op slot. We zijn in mineur, bang voor de ziekte, het gevaar om op de IC geïntubeerd te moeten worden ligt op de loer.
We zijn dan ook anders gaan leven. Handen schudden, zoenen en de aai over de bol hebben plaats gemaakt voor het groeten op afstand, buiginkjes of digitale zoommeetings.

Hoe lang het gaat duren weten we niet. Alle ogen zijn gericht op de wetenschap. Wanneer is er het vaccin. Nu medio juni lijken mensen anders om te gaan met de dreiging. Sommigen zijn het zat. De economie is in gevaar en onder dat mom lijkt de gezondheid niet meer op nummer één te staan. De vakantievloot komt weer op gang om het seizoen te redden. We kunnen weer vliegen. Men zegt dat vliegtuigen verrewegst het meest veilig zijn als het gaat over de virusbescherming in het openbaar vervoer.
De vrije wereld lonkt en de mens wil zich bevrijden van het C-juk. Althans een groot aantal.

We gaan het zien of de anderhalve meter economie, met of zonder masker, een garantie voor de toekomst zal zijn.

Klik hier om een kijkje in het boek te nemen!

Gisteren op een van mijn ‘klassiekers’ in Corona tijd Ulft-Anholt-Ulft, kwam ik hem tegen. Midden in het bos, ‘de kleine Christo’. Het kan bijna geen toeval zijn. In mijn jonge jaren was ik al weg van de kunstenaar die alles wilde inpakken wat groots was.

Het project ‘5600 Cubicmeter Package’ op de wereldvermaarde kunsttentoonstelling de Documenta IV  (1968) in Kassel was zijn eerste project waarvan ik hoorde. Dat was ook de start van mijn bewondering voor zijn conceptuele kunstuitingen. Maar Christo (en  zijn vrouw Jeanne-Claude) waren in mijn ogen ook wetenschappers. Kunst en toegepaste wetenschap vormden de basis voor hun geweldige projecten die jarenlange voorbereiding vergden en soms slechts een week te zien waren alvorens ze het ‘wereldtoneel’ weer verlieten.

Dat ik een enkele dag na zijn overlijden in het bos bij Anholt de kleine Christo ontdekte moet aan het toeval worden toegeschreven. Dit, in omvang, petieterig ‘kunstwerkje’ staat er al even. Mooi te wezen voor wie het wil zien en net als ik een verbinding legt met een niet bestaande bedoeling. Kunst bestaat bij gratie van de ratio; als eerbetoon aan de Christo’s.

[Christo Vladimirov Javacheff | Gabrovo 1935 – New York 31/05/2020]

Als we niet in C-tijd beland waren, was de expositie van het Oostgelders Fotografen Collectief vandaag in de sjieke kamer van café Schiller in Aalten van start gegaan. De tien leden van het OFC zouden allen op hun eigen wijze het thema ‘VRIJHEID’ verbeeld hebben. Helaas, veel is anders en dus nu even niet!

In december maakte ik in dit kader portretten van Bianca Pauline Buitenhuis nadat ik al eerder een artikel had geschreven in IN BEELD (magazine Fotobond) over haar geweldige fotografie. Voor wie wil kijken naar het werk van Bianca Pauline kan terecht op haar instagram-account. Geïnspireerd door haar werk én verhaal maakte en koos ik deze foto’s voor het thema ‘VRIJHEID’.

h e r w o n n e n

h e t v e r d w e n e n z e l f

Eind vorig kalenderjaar was ik begonnen aan het project herinneringen. Het was mijn bedoeling om jonge en oudere mensen te vragen naar herinneringen en de toekomst. De Coranacrisis stak daar een drietal interviews een stokje voor. Ook het project IN BETWEEN heb ik moeten stopzetten. IN BETWEEN gaat over mensen die in hun leven te maken hebben gehad met een zeer ingrijpende gebeurtenis. Ik hoop dat ik beide projecten weet kan oppakken na de C-tijd.

Ik bezoek Hermien in het verzorgingshuis Debbeshoek in Ulft. Ze woont daar sinds het met haar man minder ging. “Vijf jaar geleden stierf Wim. Ons huwelijk was de gelukkigste periode van mijn leven. Maar ook nu is het oké en ik ben van plan om in ieder geval 100 te worden.”

Hermien was leerling aan de Vakschool in Terborg. Een vierjarige opleiding om coupeuse of hulp in de huishouding te worden. Een belangrijk deel van de oorlog zat ze op die school maar op het einde van de oorlog diende zij bij een familie in Zutphen en later in Gendringen. “De reis met de boemel tussen Zutphen en Bontebrug vond ik best wel spannend.

Eigenlijk was de oorlog in het begin in onze buurt best wel rustig. Er waren zo’n veertigtal jonge Duitse soldaten gelegerd in de zaal van het café vlakbij waar we woonden. Er waren ook wat soldaten ingekwartierd in ons huis. We moesten een deel afstaan.

Later tegen het eind van de oorlog kwamen er meer luchtgevechten. Ik kreeg weleens op mijn kop van mijn vader als ik pas na de derde sirene de schuilkelder in vluchtte. Bij onze buren was tijdens de oorlog een grote schuilkelder gegraven waar we wel met een stuk of vier families in konden. Er was ook een baby’tje en als we in de schuilkelder zaten ging ik bij de boer een kannetje melk voor haar halen. Ik weet nog wel dat ik me dan erg klein maakte. Maar ik geloof niet dat ik toen bang was.

Nu ik er zo over praat herinner ik me ook wel angstige momenten. Toen ik in 1944 als dienstmeisje werkte bij een ambtenarengezin in Gendringen mocht ik ’s avonds soms pas na acht uur naar huis terwijl de avondklok gold. Ik was als de dood voor de SS die mensen aanhielden. Ook was ik wel een beetje bang dat ze zouden ontdekken dat mijn vader stiekem naar Radio Oranje luisterde. Waar die radio precies verstopt werd wist niemand bij ons thuis behalve mijn vader natuurlijk. Toen de radio’s in beslag werden genomen hadden ze een hele oude ingeleverd en deze dus verstopt.

Toen ik op de Vakschool zat kwam het ook wel voor dat er plotsklaps een leerling niet meer kwam. Je wist nooit precies wat er aan de hand was, maar er werd wel gefluisterd dat het dan ging om kinderen van Joodse gezinnen. Gevlucht of veel erger, gevangen.

Ik was 16 toen we bevrijd werden. We zaten drie dagen in de schuilkelder en de kerk met de pastorie gingen in vlammen op. Bij Holtslag was het grote bevrijdingsbal. Ondanks dat ik al werkte was ik nog zo bleu dat ik de hele tijd aan de kant heb gestaan en gekeken naar het gespring en gehos van de mensen in de zaal.”

De wind in afgelopen week in drie minuten gevangen. De tijd doden of is het een ZEN bezigheid om hiernaar te kijken. Of gewoon stomvervelend. Wanneer heeft u voor het laatst iets stomvervelend gedaan, iets wat er eigenlijk niet toe doet? Het wordt pas iets als jij vindt dat het iets is.

Of is het gewoon een kwestie om jezelf in deze tijd tot rust te brengen en op de kleine dingen te letten. Dingen die je misschien niet feitelijk kunt zien maar wel allerlei andere dingen doen bewegen. Als ik gewoon naar het licht kijk, de beweging ervaar en een onnozel filmpje maak, kan ik zien dat de wereld nog steeds draait en beweegt. Ook in deze C-tijd.