STILTE II

Begin januari schreef ik een blog met als titel STILTE onder andere over de Spaanse fotograaf Maria Tudela. Opnieuw een fotograaf die verrast met beelden nameleijk de Japanse visueel artiest Yasuhiro Ogawa. Japanse fotografie staat ‘bekend’ om de rust en de gelaagdheid van de beelden. Kennelijk is er een kenmerkende Japanse beeldtaal, ongeacht thema of onderwerp.

Terzijde, maar toch de moeite waar: de Belgische Annemarie Zethof en Martijn Pieterson hebben een Galerie (Antwerpen) die gespecialiseerd is in Japanse fotografie. In het digitale magazine van de ‘Belgische fotobond’ BREEDBEELD verscheen twee jaar geleden een interessant interview met hen. Als je wilt lezen…

from ‘into the silence | © Yasuhiro Ogawa

Ogawa is een rijzende ster aan het hedendaagse Japanse firmament en zijn foto’s ademen een mysterieuze, tijdloze en beschouwende sfeer. Zowel in landschappen als in stadsbeelden weet hij te betoveren in verstillende contemplatieve beelden. Naar mijn idee gaat het zelden om feiten, eerder laat hij de interpretatie over aan de beschouwer. De beeldtaal in de (meeste) kleurenfoto’s doen me denken aan de beelden van de Amerikaanse fotograaf Saul Leiter [1923 – 2013] waarvan t/m 23 paril 2025 een grote expositie in FOAM (Amsterdam) is, onder de titel An Unfinished World.

Van zijn zwart-wit beelden wordt wel gezegd dat hij geïnspireerd is door de oude meester Sebastiäo Salgado [Brazilië 1944]. Ogawa ontdekte Salgado toen hij 23 jaar oud was en begon vanaf dat moment zijn eigen ‘reisfoto’s’ te maken. In de foto’s van Ogawa vormen ook de grove korrel, de grote zwart-wit contrasten, de duisternis en vervaging wezenlijke aspecten in de beeldtaal. In de reisfoto’s is naast de eenvoud juist ook het ondoorgrondelijke en mysterieuze aanwezig. Dat geeft visuele beeldspanning aan zijn foto’s, maar is tevens een inhoudelijke trigger om de foto’s langer te bekijken en je een mening te vormen.

De gehele website van Ogawa vind ik wel interessant, maar in het kader van deze blog ‘STILTE’ wil ik in ieder geval graag de series ‘Into the Silence’ (kleur) en Tokyo Silence (zw) aanbevelen te bekijken.

Hij heeft tot nu toe zes fotoboeken gepubliceerd en verschillende prijzen gewonnen. De ‘LEICA-fotograaf’ woont en werkt in Tokio en behoort tot een van de belangrijkste hedendaagse fotografen van Japan. Eind 2024 had hij nog een grote expositie in Berlijn, maar daar heb je nu niks meer aan. Wellicht vergoedt de video hieronder dat enigszins… .

Waarom beginnen of beëindigen ?

Insta is helemaal ‘hot’, bovendien ontmoet je alle vrienden over de hele wereld en is het een prachtige kans om je werk te delen met anderen en te laten zien wat je bezig houdt. En in de aanbeveling van destijds las ik ook nog eens dat Instagram elke dag nog flink aan het groeien was.

Nu zoveel jaar later met in totaal 100 post/foto’s vind ik het genoeg. Het is niet zozeer het element tijd. Ja, vroeger was ik er wel dagelijks even mee bezig en na de honderdtal vol gemaakt te hebben besloot ik minder tijd aan INSTA te besteden. Af en toe keek ik nog wel wat mijn ‘vrienden, all over the world’ me wilde laten zien en zag tegelijkertijd ook een hoop onzin voorbijkomen van de influencers die allerlei belangrijke zaken (lees nepnieuws of onzin) te melden hadden.

Om het over het gevaar van social media te hebben is niet cool, hip of modern. Echter ik hoor – onder andere op scholen, maar ook elders in onze samenleving – de waarschuwende geluiden. De slogan ‘de wereld wordt er fantastisch door en idereen is ongelukkig’ lijkt opgeld te doen. Niet iedereen is ongelukkig. Kijk maar naar de grote dure jongens die nog groter en machtiger (én rijker) willen worden door zich (tijdelijk) te scharen naast de nieuwe wereldheerser. Althans zo beschouwt hij zichzelf en in een klucht of dramatisch toneelspel mag hij dat zijn. Daar mag en kan het leugen de waarheid regeren. In de echte werreld lijkt me het nauwelijks iets bij te dragen aan een fantastsiche en vooral rechtvaardige wereld die we zouden moeten nastreven.

Het meisje hierboven, een van de foto’s die op mijn insta-account stond heeft de kriebels zo te zien. Ik kreeg al eerder de kriebels van Facebook, daar ben ik al een tijdje van af, nu ook maar een einde gemaakt aan het Instagram account. Beschouw de laatste ontwikkelingen naar het willen hebben van macht en nog meer macht van enkele ‘oligarchen’ maar als mijn spreekwoordelijke druppel. Meta is me te giga geworden en lijkt te streven naar het allesomvattende.

Wel met dank aan mijn bekende en onbekende vrienden die duimpjes, klappende handjes en hartjes bij een van mijn foto’s hebben gezet. En zeker ook dank aan al die fotografen die prachtige beelden hebben gepost waar ik met veel plezier naar gekeken heb. Dat moet ik dus wel allemaal missen: de keerzijde van de befaamde medaille. Wellicht komen we elkaar ergans anders tegen, net zoals Astrid, die Jurgen ontmoette in een Hambergse Kneipe.

In Schloss Moyland

Vandaag naar de retrospective van Alice Springs [1923-2021]. June Brown is geboren in Melbourne en trad op onder haar artiestennaam June Brunnel als actrice. In 1947 ontmoette ze Duitse fotograaf Helmut Newton die in dat jaar een fotostudio in Melbourne was begonnen. In 1970 startte ze haar carriere als fotograaf onder de naam Alice Springs. In 2004 overleed Helmut Newton na een ernstig verkeersongeval en Alice Springs in 2021 in Monaco. Hun familiegraf is in Berlijn evenaals het museum Helmut Newton Foundation. Als je er nog nooit geweest bent een aanrader en vlakbij is de C|O galerie, beide met veel kwaliteitsfotografie.

De expositie in Schloss Moyland met veel werk van haar en ook nog wel flink wat foto’s van haar man Helmut Newton is de moeite waard. Haar fotografie onderscheidt zich van haar man en de vele portretten van haar zijn erg aansprekend, raak en persoonlijk. De afwerking en techniek zijn geweldig en ik verbaasde me over de stofuitdrukking en detaillering van haar foto’s.

(r) Alice Springs photographed by Helmut Newton and (l) the old holy water font in Schloss Moijland | foto Peter van Tuijl.

Een van de foto die Helmut Newton van zijn vrouw maakte, halfnaakt schuddend aan een boom, hangt in het kasteel (museum Moyland) vlak naast een oud wijwatervat. De overeenkomst deed me denken aan de fotocombinaties van fotograaf/kunstenaar Paul Bogaers. Paul Bogaers stelde foto’s samen naast elkaar ten toon die op verschillende tijdstippen, soms zat er wel een paar jaar tussen, en op verschillende plaatsen gefotografeerd waren. De context van de beelden wordt daardoor anders en je gaat inhoud en vorm aan elkaar koppelen of een nieuwe betekenis geven. Zo ook hier de halfnaake vrouw met de boom en het wijwatervat met de grillige vormen van takken op de achtergrond. Überhaupt is het museum prachtig om te vertoeven, er zijn meerdere toonaangevende exposities per jaar én heeft heel veel kunst in huis van Joseph Beuys [Krefeld 1921-Dusseldorf 1986], een geliefd kunstenaar in deze streek. Er zijn weinig materialen waar Beuys geen kunst mee gemaakt heeft en hij wordt beschouwd als één van de meest invloedrijkste Duitse kunstnaars. Ook in het museum in Kleve (Kurhaus) is veel werk van hem in een permanente expositie opgenomen. Niet zo vreemd als je weet dat hij daar gedurende een aantal jaren zijn atelier had. Naast zijn veelzijdige beeldend werk was hij ook een performance kunstenaar. Hij sloot zich begin jaren 60 aan bij de beweging Fluxus en werd ook daarvan een van de beroemdste leden.

In het schloss liet ik me ook door hem inspireren tot de parodie. Een nietszeggende hoekje in het museum, een tekstplaatje van Beuys en met wat montagewerk en ‘shoppende’ verschuivingen maakte ik het beeld ‘een parodie op het werk van Joseph Beuys’ met als subtitel ‘de stilte wordt overbelast’. Het zijn overigens niet de benen van Alice Springs en ook niet van Marlene Dietrich, wildvreemde benen dus.

‘een parodie op Joseph Beuys’ – ‘de stilte wordt overbelast’ | in Schloss Moyland, Bedburg Hau 29 januari 2025 | inspiratie door het werk van Joseph Beuys, Beeldend kunstenaar | foto, montage en bewerking Peter van Tuijl.

Pas op … de expositie met het werk van Alice Springs is bijna afgelopen, na 16 februari 2025 is het gedaan.

een lezenswaardig interview

Manuela Federl werkt al meer dan 15 jaar als journalist. Ze studeerde talen, economie en culturele studies met een focus op Romaanse studies aan de Universiteit van Passau in Duitsland en de Universidad de Concepción in Chili.

In 2016 ontving ze de Short Plus Award voor haar speelfilm “100 Hours of Lesbos”. In 2021 kreeg ze verschillende prijzen voor haar documentaire “THE GAME. Gambling between life and death” over de situatie van vluchtelingen aan de EU-grens. Sinds twee jaar reist ze door verschillende landen om maatschappelijke onderwerpen in beeld en tekst te documenteren.

© Manuela Federl

Ik las een heel sterk interview met haar. Aan te bevelen als documentaire fotografie je interesse heeft op PHOTO.COM

Hoeveel foto’s ?

Bijna alle fotografen maken meerdere foto’s van een bepaald onderwerp. Later kies je de beste, de foto die het meest laat zien wat jou boeit. Naar mijn idee helpt het als je bij deze keuze daarover praat met andere fotografen (een geschikte reden om lid te zijn van een collectief) én ook met anderen, niet fotografen. De reacties maken helder welke interpretaties aan je foto gegeven kunnen worden. Het is altijd de fotograaf die wikt en weeg en uiteindelijk kiest.

Een vraag van een andere orde is die van het aantal foto’s die je nodig hebt om een bepaald thema of onderwerp van verschillende kanten te belichten. Het antwoord op die vraag is niet eenvoudig, De Nederlandse fotograaf/filmer Kadir van Lohuizen werkte gedurende een paar jaar aan zijn meest recente project Food for Thought en maakte duizenden foto’s (en een flink aantal films) om duidelijk te maken waar ons voedsel vandaan komt en welke gigantische industrie erachter schuil gaat. Een grote expositie en een boek waarin het verhaal verteld wordt met honderden foto’s en bovendien nog een televisieserie met drie afleveringen. De complexiteit en de omvang van een project zijn beslissend voor hoeveel foto’s je nodig hebt om je verhaal voor het voetlicht te brengen. Overigens bestaan grote verhalen vaak uit subthema’s en ook daar kan dezelfde vraag weer gesteld worden. Een heel fijn interview met Kadir van Lohuizen vind je hier en een korte impressie wordt in onderstaande video gegeven.

Als vrijetijdsfotograaf of amateur zullen we waarschijnlijk niet aan dergelijke grootschalige en langdurige projecten werken. De fotograaf Callie Eh werkt aan veel projecten waarbij de focus ligt op één persoon. Daarvan heeft ze een grote reeks gemaakt met als overkoepelend thema GELUKPROJECT. De vraag naar welke foto’s je nodig hebt (en hoeveel) om het geluk van iemand te laten zien, kun je prima in deze reeks beoordelen. Callie Eh maakt foto’s waarbij de persoon in actie is -dagelijkse activiteiten- en foto’s die meer een beschouwend karakter hebben waarbij het accent gelegd wordt op wie de man of vrouw is of hoe zijn/haar geluk beleefd wordt. Je moet zelf maar kijken hoe ze het heeft aangepakt en hoe ze omgaat met het aantal foto’s en de verhouding tussen beschouwende beelden en informatieve foto’s. Open hier haar website en kijk onder het menu gelukprojecten.

Vergeet zeker niet om ook te kijken naar het al jaren lopende project over haar oma Hedwig onder het submenu SERIE op haar website.

Oma Hedwig door Callie Eh | © Callie Eh

SHORTLIST 2024

De shortlist voor de Zilveren Camera 2024, dé prijs voor fotojournalistiek en documentairefotografie, en de Prijs voor Storytelling is zojuist bekendgemaakt. De 11 deeljury’s hebben in korte tijd alle inzendingen beoordeeld en per categorie een top 5 enkel en top 5 serie samengesteld. Tijdens de jurydag is er een definitieve shortlist bepaald.

Op vrijdag 14 februari worden de eindwinnaars feestelijk bekendgemaakt tijdens de Awardshow in theater Gooiland, Hilversum. 

Stilte

Soms word ik benaderd door een fotogroep met een speciaal verzoek voor een mentoraat. Een mentoraat dat gericht is op een einddoel voor de gehele fotoclub. Bijvoorbeeld ter voorbereiding op een thematische jubileumexpositie. Iedereen werkt aan hetzelfde thema, maar wel op een eigen persoonlijke manier. Dat kan, maar het wordt wel (heel) lastig als een club meer dan pakweg 25 leden telt. De kneep zit hem juist dat elke fotograaf vanuit kennis, ervaring en persoonlijke voorkeur succesvol aan het thema moet kunnen werken. Dus uiteindelijk één thema maar wel met heel veel verschillende persoonlijke uitwerkingen. Mooi om te doen als mentor, maar er zijn dus grenzen.

In de loop van de jaren heb ik veel materiaal verzameld langs de lijn van thema’s. Die verzamelingen komen in een dergelijk mentoraat van pas. We beginnen met een inleidende avond waarin we het thema verkennen, mede aan de hand van de verzamelingen met de verschillende uitwerkingen van andere fotografen.

Een van ‘mijn fotografen’ uit de verzameling  met als thema ‘STILTE’ is de Zuid-Spaanse Maria Tudela.

© Maria Tuleda

Haar werk vertoont vaak onscherpte, vervaging in de ruimte, pictorale beelden,  sporen van imperfectie of droombeelden. Daarmee is zeker nog niet alles gezegd. Zelf vindt ze dat haar foto’s ook iets van decadentie hebben. Het is niet de techniek die overheerst maar de artistieke kwaliteit in een vaak nostalgische sfeer. Het zijn dan ook niet zozeer feiten die ze ons voorschotelt. Volgens mij zijn haar foto’s zeer suggestief. Ze toont ons een wereld waaraan je als beschouwer zelf betekenis geeft. En net als dromen zal de uitlag van die wereld niet voor iedereen eenduidig of hetzelfde zijn. Dat vind ik ook de rijkdom van foto’s en de betekenis van fotografie in het algemeen.

Als je haar werk bekijkt, hoop ik dat je begrijpt dat ze als één van de inspiratiebronnen kan gelden als het gaat om het thema STILTE.

Maria Tuleda woont in de regio Murcia en is/was verpleegster van beroep. Neem zeker een kijkje op haar website als je geïnteresseerd bent in stilte …

Op de valreep

Zo aan het einde van 2024, op de valreep de foto’s die Chritine de Middel [President van Magnum] heeft uitgezocht… Foto’s die niet alleen ellende verbeelden, maar ook foto’s van hoop voor de toekomst of foto’s die jij en ik zouden hebben kunnen maken (nou ja ..). Als je wilt kijken …

“Europe” Hotel. Sint-Petersburg, Rusland. 2024. © Gueorgui Pinkhassov / Magnum Photos

De Palestijnse fotograaf Sakir Khader werd als aanstaand lid toegelaaten tot het agentschap. Sakir Khader is een 33-jarige Palestijnse documentairefotograaf en filmregisseur die in Nederland woont. Het vastleggen van leven en dood in conflictgebieden vormt de kern van zijn praktijk, waarbij hij zich concentreert op landen in het Midden-Oosten. Khader heeft ook uitgebreid gedocumenteerd in Palestina. Bekend om zijn rauwe maar intieme filmische signatuurstijl, probeert zijn praktijk de poëtische treurigheid van het dagelijks leven te belichten.

Onschuld Jenin, Palestina | © SAKIR KHADER

Op naar 2025

Veel liefs, geluk en gezondheid, dat wens ik iedereen toe die me lief is. Overigens ook degene die ik niet lief heb omdat ik ze niet ken. Eigenlijk iedereen dus. Ondanks dat ik vredelievend ben, twijfel ik toch of ik met iedereen ook echt iedereen bedoel. Er zijn figuren die liefde wellicht beperken tot hun eigen groep, land of volk, die het kennelijk normaal vinden om ruzie te maken, oorlog te voeren, anderen hun macht op te leggen zonder al te veel gevoel voor die medemens. Aan hen toch liefs toewensen … ? Misschien zijn compassie en barmachtigheid of ontferming meer de deugden die ik ze wil toewensen.

Er zijn zoveel plekken in de wereld waar vrede op aarde een holle kreet is. De veroorzakers van die ellende zouden tot inkeer moeten komen door de roep van de vele duizenden die ‘genoeg is genoeg’ roepen. Wat zou je moeten doen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen of nog erger (heb je een overtreffende trap in het vernietigen van mensen) de zinloze moordpartij in Gaza te stoppen. Over dat laatste is de mening van ‘het Nederlandse volk’ duidelijk. De Barbarij moet stoppen! Bijna 80% vindt dat! Een barbaar is een onbeschaafd, onderontwikkeld persoon en zo mag je de leider van een volk noemen als hij in strijd met allerlei internationale verdragen doorgaat, ja zelfs veroordelingen door de hogere rechtspraak aan zijn laars lapt. De aanvankelijke reden van dit optreden is eveneens barbaars en verwerpelijk maar staat in geen enkele verhouding tot de gruwelijke slechtpartijen die volgden. Hoe groot mag de vergelding zijn?

‘Volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid heeft het conflict nu al 42.000 Palestijnen het leven gekost, oftewel 300 mensen per dag. Het aantal kinderen dat gedood werd, wordt op minstens 17.500 geschat. Meer dan 85.000 Palestijnen, waarvan 14.000 kinderen raakten gewond. Deze aantallen stijgen nog iedere dag.’ [einde citaat]

Volgens gegevens verzameld door UNICEF tussen december 2023 en april 2024, verkeren 9 van de 10 kinderen nu in een staat van ernstige voedselarmoede. Daarnaast lijden ongeveer 175.000 kinderen onder de 5 jaar (d.w.z. 9 op de 10 kinderen in deze leeftijdsgroep) aan één of meerdere infectieziekten. Sinds oktober 2023 zijn 1,9 miljoen mensen op de vlucht.

Stop met het versturen van wapens en onderdelen van wapentuig die deze oorlog verlengen, uitzichtloos maken en vele mensen doen verhongeren en sterven. Bovendien worden de wraakgevoelens van al die mensen die ‘het geluk’ hebben te overleven, alsmaar gevoed …

2025, ‘wees op uw hoede’ zegt onze oud premier in zijn nieuwe rol als secretaris-generaal. Doe er wat aan, zou ik willen zeggen. Richt het vizier en de focus op vrede en stel alles in het werk om armoede uit de wereld te verbannen. Armoede, oorlog staan vrede altijd in de weg en zolang dat er is, zullen we elkaar tegen beter weten in de beste wensen doen toekomen.

Misschien komt er toch een doorbraak in 2025. Ik hoop het en wens iedereen die deze blog regelmatig of zo nu en dan bekijkt, oprecht het allerbeste toe.  

Alles wordt anders

Gisteren gaf ik een lezing over documentaire fotografie in Foundation Pennigs in Eindhoven. Het eerste deel was een algemene ‘verhandeling’, het tweede deel heb ik verteld over Pieter Derksen, een kunstenaar/kluizenaar die dicht bij de natuur leeft. Hij verstond de kunst van het leven zonder computer, radio, TV of telefoon om van facebook, tiktok of snapchat nog maar niet te spreken. Van 2014 tot 2017 maakte ik een documentaire samen met hem en over hem. Met hem, omdat hij mij plekjes in het bos aanwees die ik moest fotograferen. Omdat ze puur waren volgens Pieter. De schoonheid van het leven zit in de puurheid. Hij had een kunstzinnige opleiding aan de academie in Arnhem, ongeveer 50 jaar geleden. De filosofie had hij niet onderwezen gekregen, dat zat in hem of had hij zich met zijn manier van leven – veel lezen – eigen gemaakt.

Ik dacht onder andere daaraan toen ik gisteren naar huis reed. Het was een heerlijke dag geweest. Een flink aantal mensen die geïnteresseerd waren en dat is fijn. Ik moest denken aan de uitspraak van Pieter op mijn vraag ooit ‘wat is God voor jou’ en de foto die ik vorige week, al wandelend met mijn vrouw, maakte in het Idinkbos.

alles wordt weer nieuw … uitspraak van Pieter Derksen [1945-2019]

Kijk en luister naar een stukje film dat ik van Pieter in 2016 maakte … en beschouw bovenstaande foto in relatie hiermee…

Yuletide, de terugkeer van het licht

Een expositie van Gerjo te Linde in de huisgalerie van het OFKC -het Fotokabinet van Oerkroeg Schiller- in Aalten. Te zien vanaf vrijdag 20 december 2024 tot donderdag 20 februari 2025 tijdens openingstijden van Schiller.

Yule is een 12 dagen durend feest, dat begint aan de vooravond van de Winterzonnewende op het Noordelijk halfrond en eindigt met het nieuwe kalenderjaar. Dit feest was in de oudheid één van de belangrijkste gebeurtenissen van het jaar en werd gevierd door de volkeren in grote delen van Noord- en West-Europa. Yule markeert de terugkeer van de zon na de lange donkere nachten in de winterperiode. Het woord Yule komt van het Oudnoorse woord voor wiel, een synoniem voor de zon. Het herinnert ons aan een nieuw begin en de cyclische baan van de zon én de maan, die zo enorm belangrijk is voor onze planeet, de natuur en de mensheid. Behalve het lengen van de dagen is deze tijd voor velen een belangrijk moment van reflectie en bezinning. Terugkijken op wat is geweest en vooruitblikken op wat gaat komen – koesteren wat waardevol is en loslaten wat overbodig is.

Gerjo te Linde, fine art picturalist, fotografeert sinds 2015 uitsluitend met behulp van het historische ‘wet collodion’ proces, ook wel de natte plaat fotografie genoemd. Inhoudelijk is zijn werk het beste te omschrijven als een kritische blik op zichzelf en op (sociale maatschappelijke) thema’s die hem bezighouden. Veelal ‘poëtisch’ uitgevoerd.

het is de tijd van lijstjes

Misschien verafschuw je ze wel, al dat eindejaarsgedoe met lijstjes van de beste .., Tja er is misschien ook wel wat voor te zeggen om weg te kijken van de ‘beste politicus’, de mooiste kat, de grootste sportman of vrouw of …

Als je een hekel hebt aan al die lijstjes, moet je de volgende link maar niet aanklikken. De link verwijst naar Lensculture met de ‘beste fotoboeken’ van 2024 all over the world. Als je wel klikt, ben je zo een uurtje verder. Kijk maar (wat je doet).

Een van de besproken boeken is Een studie over serveersterschap door Eleonora Agostini. Uitgegeven door Witty Books.

overdenking van een fotograaf

Een boodschap aan de mensheid, gevonden op de Magnum site

Een driedelige serie van Antoine d’Agata rond Nobelprijswinnaar Nihon Hidankyo is nu te zien op de Nobelprijstentoonstelling in Oslo, Noorwegen

Itsukushima, Japan. November 2024. Alle afbeeldingen © Antoine d’Agata / Magnum Photos

“De gemiddelde leeftijd van de overlevenden van de atoombom is nu 85. Over tien jaar zijn er misschien nog maar een handjevol van ons die als overlevenden uit de eerste hand kunnen getuigen,” zei Terumi Tanaka, medevoorzitter van de Japanse organisatie Nihon Hidankyo, tijdens de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede in het stadhuis van Oslo, afgelopen dinsdag 10 december. Lees verder … op Magnum

Congratulations …

Londen 2023 | © Peter van Tuijl

Dear artists, Congratulations!

I would like to let you know that you have been selected to exhibit your work at the 3rd B&W Athens Photography Festival which starts on February 22, 2025.

You have been chosen from many remarkable submissions sent from all over the world.

Best regards, Maria Toutoudaki B&W Athens Photography Director

Leuk zo’n bericht voor het einde van 2024, niet meer en niet minder.