Auteur: Peter van Tuijl

Vanmiddag, op mijn dagelijkse 1-uurs wandeling moest ik plotsklaps denken aan Eric de Pauw. Eric is vorig jaar, op 1 januari, plotseling overleden. Van mijn leeftijd, veel te jong gestorven. Waarschijnlijk blijf je daar zo over denken, zelfs als je de tachtig gepasseerd bent. Eric is een Eindhovense fotovriend uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. In 1989 verhuisde ik naar de Achterhoek en zagen we elkaar niet meer. Eric raakte bovendien van de fotografie af. Per toeval liepen we ergens in 2007 elkaar tegen het lijf, in Eindhoven. Een leven verder, er was veel gebeurd in het leven van Eric. Gelukkig had hij het weer redelijk op de rij. Ja, hij was ook weer een beetje aan het fotograferen. Goh, Eric opperde ik, je hebt destijds je BMK gehaald, waarom kom je niet eens naar de bijeenkomst toe. Lekker ouderwets. Ja, ja, hij zou er wel eens over denken, bovendien hij was eigenlijk maar weer net begonnen. Wat je goed hebt gekund, verleer je niet, probeerde ik nog. Verschillende mails en telefoontjes later, ergens in 2009, was Eric present. Met een serie van kapelletjes op heel verschillende plekken gefotografeerd, maar wel allemaal in België, waar anders?

Het fotografievirus had opnieuw toegeslagen, voorgoed leek het. We hadden regelmatig contact en trokken er af en toe ook gezamenlijk op uit zoals de 1 mei viering in Antwerpen en de paardenprocessie in Hakendover. Het was als vanouds, grappen en grollen maar ook met het idee dat de foto’s die we maakten iets te verbeelden hadden. Eric maakte plantte zijn foto’s op zijn website. http://photoericdepauw.webklik.nl

Eenvoudig maar de moeite van het bekijken waard. Toen, maar ook nog nu. Want eenmaal op het worldwideweb blijf je doorleven, je internetleven overleeft alles en iedereen, zelfs jezelf. Voor hoelang heb je zelf niet (meer) in de hand. Zelfbeschikking en internet, een contradictie lijkt het.

Zelfportret Brussel(B) 1983 Polaroid SX70

blauw schaap, eric de pauw ….. still on the internet

een kijkje nemen in het boek !!

Joan Colom maakte
van 1958 tot 1962 heel veel foto’s in de wijk El Raval, destijds een beruchte
rosse buurt in Barcelona. Een buurt waar het dagelijks leven zich grotendeels
op straat afspeelde en niet in de grootste rijkdom. De wijk is er in de jaren
nadien niet beter op geworden, niet alleen de hoeren en de pooiers hadden er
hun domicilie maar ook de drugsdealers en ander crimineel gespuis vond er hun
plek. Met het toenemend toerisme in Barcelona diende ook deze wijk geschoond te
worden. Een belangrijke reden daartoe was de ligging van de wijk. El Raval
begint feitelijk waar de Rambla ophoudt. Een wijk met een dergelijk laag allooi
was zeker geen visitekaartje voor de Rambla, als de meest druk bezochte
toeristische trekpleister. Eind jaren tachtig nam het stadsbestuur dan ook het
heft in handen om de buurt te vrijwaren van gespuis en een ander aanzien te
geven. Van een ‘No-Go-Area’ moest het een hippe wijk worden, met kunstenaars,
kleine ambachtslieden, galeries en kleine leuke winkeltjes. De wijk is sindsdien
inderdaad een stuk veranderd, er staat zelfs een prachtig modern museum (MACBA)
en verschillende jongeren en yuppies hebben er een plek gevonden. Maar toch, de
belwinkels, in groten getale aanwezig en bevolkt door Pakistani, Indonesiërs en
Roemenen, doen nog steeds afbreuk aan het door het stadsbestuur zo gewenste
hippe beeld. En voor wie wat dieper in de wijk doordringt zal nog steeds de
dames van lichte zeden tegenkomen, met steevast een hand- of schoudertas op de
verschillende hoeken van de straat. Anno 2010 is El Raval een wijk waar in het
straatbeeld moderne architectuur, gerestaureerde gebouwen en hippe tentjes
gecombineerd worden met yuppies, jongeren, hoeren, zwervers en andere gewone en
bijzondere mensen van eenvoudige komaf. Een ‘No-Go-Area’ is het niet meer,
zeker niet overdag. Maar met het vallen van de duisternis gebeuren er hier en
daar nog steeds zaken die het daglicht maar moeilijk verdragen. Vijftig jaar
nadat Joan Colom met zijn verborgen camera, de Rollei, door de straten van El
Raval zwierf, slenterde ik met regelmaat
van de klok door deze wijk, gewapend met mijn qua omvang bescheiden Ricoh en
kleine Fujifilm om iets van de hedendaagse sfeer vast te leggen. Een sfeer
waarin de romantiek van het oude volkse Raval van Joan Colom nog steeds
zichtbaar is.

Ik maakte de
foto’s in 2008, 2009, 2010 en 2012. . In maart en april 2013 gaat de
‘huiskamergroep F10’, een internationaal gezelschap fotografen, exposeren in
Foto 21 in Bredevoort. Daar laat ik een aantal foto’s van El Raval zien die ook
in dit boek zijn opgenomen.

Ter gelegenheid van deze toch speciale dag één van de foto’s die ik maakte tijdens de opening van de nieuwe schouwburg Amphion in Doetichem [8 september 2010].

Dit is een foto van Rudi Kleingeld, gemaakt op IJsland. Rudi heeft flink wat foto’s op IJsland gemaakt en mij er vijf toegestuurd. Beelden gedrukt op baryt. Ik heb nog eens gegoogeld naar IJslandfoto’s om de veronderstelling bevestigd te krijgen dat Rudi bijzonder persoonlijke beelden heeft gemaakt. Vijf jaar geleden behoorde Rudi tot mijn mentorgroep van Fotoclub Zwijndrecht. Een gerenommeerde club toen en ook nu nog, een rijke historie, eigenzinnige fotografen en als klap op de vuurpijl ook nog een eigen huis als clublokaal. Met een flink aantal leden gekocht. Waar vind je dat nog, misschien nog in België. O, ja ook in Sommelsdijk, die club heeft ook een eigen onderkomen alhoewel ik niet weet of het door de club zelf gekocht is. Goed, terug naar Rudi. In januari 2008 zag ik wat foto’s van hem, ichte en donkere foto’s, composities en techniekstudies. De donkere foto’s hadden iets van geheimzinnigheid, het was alsof hij, in zijn foto’s, de duisternis aftastte. We formuleerde samen een opdracht voor de mentoraatsperiode en Rudi ging door met de donkere foto’s en zou gaan proberen om daar een bepaalde sfeer en gevoelswaarde in te leggen. Het mentoraat duurde een maand of acht. Ruim een jaar geleden stuurde hij een aantal foto’s onder andere landschappen en interieuropnamen in musea van volkerenkunde. Vorige week kreeg ik dus vijf barytdrukken met het IJslands landschap. Niet gezocht naar het obligate van het IJslands landschap maar een eigen interpretatie van het donker en het licht, de ruimtelijkheid, de vormen, de geheimzinnigheid. Heel goed gedaan en boeiend! Je ‘voelt het landschap als het ware door de foto heen’. Een landschap dat meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Rudi mag trots zijn en als mentor voel ik me steeds heel plezierig als blijkt dat het goed gaat met oud-cursisten!

Afgelopen zaterdag werd de zilveren camera 2012 uitgereikt aan Eddy van Wessel, althans aan een vriend van hem want hij was zelf in Zweden, fotograferen natuurlijk. Verdiende beloning voor een serie van 8 foto’s over de slachtoffers van een bombardement op de Syrische stad Aleppo. Behoudens één foto waar een slachtoffertje, een jonge jongen, – kind nog -, het ziekenhuis in wordt gedragen zijn het beelden die niet het meest afschuwelijke in beeld brengen. In gedragen zwart-wit beelden, zonder extremiteiten, maakt hij ons deelgenoot van een vreselijke burgeroorlog.

Ruud Visschedijk, directeur van het Nederlands Fotomuseum [Rotterdam], vertelde als voorzitter van de jury dat de keuze onomstreden was. Bij deze persfotoprijs gaat het om het beeld én de nieuwswaarde. En wat mij betreft zit daar een spanning. Wat prefereert? Het beeld, de inhoud of de nieuwswaarde. En speelt dan de belangrijkheid van het nieuwsfeit ook nog een rol bij de keuze.

Dat soort vragen speelde afgelopen week ook toen ik als jurylid mocht optreden bij de Gelderse Nieuwsfoto 2012, zeg maar een soort van ‘kleintje’ Zilveren Camera op provinciaal niveau. Jan Terlouw (oud-politcus, schrijver en voorzitter van de jury), Gerard Wessel (fotograaf, Amsterdam) en Erik Gruythuijsen (directeur ANP) en ik, als Gelderse fotograaf, beoordeelden ruim 400 foto’s in zes categorieën. Per categorie 3 geselecteerde foto’s aangevuld met nog 12 nominaties. Naast deze 30 foto’s nog 3 series (minimaal 4 maximaal 8 foto’s) uit een inzending van 36 series. Bij de series was plaatsing in krant, weekblad of anderszins geen vereiste in tegenstelling tot de losse foto’s. Ingezonden foto’s diende in de krant/internet/weekblad te hebben gestaan en moesten nieuws zijn. Nieuwsfoto’s in Gelderland gemaakt. Uiteindelijk selecteerden we fraaie series en winnaars in de zes categorieën. De jury was uiteindelijk eensluidend over de definitieve keuze. Alhoewel daar de vragen m.b.t. beeld en nieuwswaarde ook al speelden. Bij de toekenning van dé Gelderse Nieuwsfoto, zeg maar de winnaar over alle categorieën, kwamen die vragen nog verder uitvergroot aan de orde. Bovendien de vraag naar de belangrijkheid van het nieuwsfeit. Is landelijk nieuws meer hot dan Gelders nieuws of moet je juist dat regionale een plus geven. Bij de Zilveren Camera werden de mondiale nieuwsfoto’s uiteindelijk beloond. Hoe dat in Gelderland is blijft nog even geheim. De prijsuitreiking is op 13 maart in het Provinciehuis in Arnhem.

Stephan Vanfleteren werd de met deze portretfoto van Rem Koolhaas [architect] winnaar van de nationale portretprijs van de Zilveren Camera. Vanfleteren is één van mijn favoriete fotografen. Zijn werk herken je op kilometers afstand en hij weet te boeien met eerlijke karakterschetsen. Dus de prijs is verdiend, wat mij betreft. Alhoewel dat er in dit geval weinig toe doet, maar ik wil het gewoon gezegd hebben. Ik vroeg me wel af wat de waarde is van het feit dat Rem Koolhaas geportretteerd is. Niet de eerste de beste, toch. Wat als Stephan Vanfleteren de voorzitter van de plaatselijke biljartvereniging ter gelegenheid van zijn 40 jarig voorzitterschap had gefotografeerd. Ongetwijfeld net zo’n pracht beeld (je ziet, hij is echt een van mijn favorieten) maar waarschijnlijk geen nationale portretprijs. Om de woorden van Ruud Visschedijk enigszins te nuanceren ‘hoe omstreden is onomstreden?’

ANDY is weer eens lastig en nauwelijks in toom te houden ………..

Andy is wat je zou kunnen noemen een lastige klant. Iemand die in de contramine is. Niks is goed, alles verkeerd. Elke poging om het ook voor Andy prettig te maken mislukt. Wat een eikel. Dat wordt op een gegeven moment ook de anderen teveel. Er is altijd wel iemand die te hulp schiet en probeert de ‘leider’ te helpen. Ja, het is de vraag of dat goed is. Wordt daarmee misschien dat laatste restje gezag van de leider ook nog onderuit gehaald. Andy maar negeren of zelfs de gang op sturen. Het argument dat de sociale dienst ook voor hem voor het volgen van de cursus betaald heeft, vrijwaart hem een gang naar buiten. Kortom niks mee te beginnen.

De toon was gezet. De ongeveer 30 bondsmentoren van de Fotobond waren gisteren bijeen voor een studiedag. Ervaren mentoren en zij die afgelopen jaar waren afgestudeerd voor de leergang Fotoreflectie wisselden ervaringen uit en probeerden samen een lijn te ontwikkelen voor de gewenste aanpak van Andy. Andy was Ab Peij, een professionele trainer/adviseur die, weliswaar sterk uitvergroot, een figuur neerzette die je bij tijd en wijle in de fotoclubs tegenkomt. Dus ‘les in groepsdynamica’ en ondanks dat je in pakweg anderhalf uur natuurlijk niet een geleerde bent in processen die zich af spelen én kunnen spelen in groepen met mensen, toch een betekenisvolle start van deze studiedag. Bondsmentor Jan Ros ging daarna in op de profilering van de mentor en wat er idealiter in de gereedschapskist van elke mentor zou moeten zitten. Zoals het hoort, hij stelde de vragen en in de groepen werd stevig van gedachten gewisseld. Gedachten die wij meenemen naar de taakgroep Opleidingen en Sprekers van de Fotobond om de educatie binnen de fotobond nog verder te ontwikkelen. Want daar is het tenslotte allemaal om begonnen. De vrijetijdsfotografie op een hoger plan brengen.

Na Andy en Jan kwam Rik Suermondt. Rik Suermondt studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Sinds 1987 is hij actief als freelance fotohistoricus. Hij doceert fototheorie aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en AKV/Academie St. Joost in Breda. Hij schreef vele boeken en recent Het Nederlandse Fotoboek (Rotterdam 2012). Hij houdt lezingen en cursussen over geschiedenis van de fotografie, met raakvlakken naar de beeldende kunst. Het Nederlandse fotoboek heeft al sinds midden jaren tachtig zijn grote interesse. [www.riksuermondt.nl].

Het mag duidelijk zijn dat Rik een uitstekende afsluiting was voor een leerzame dag. Bovendien de contacten tussen de mentoren is ook heel belangrijk als het gaat om uitwisseling en delen van elkaars ervaringen.

Rik Suermondt tijdens de lezing …. HET NEDERLANDSE FOTOBOEK

Vanochtend in de Volkskrant één van mijn favoriete fotografen, de ‘oude’ meester Anders Petersen (1944). Afgelopen jaar dwaalde hij drie maanden door de straten van Soho om te ontdekken of er nog iets over is van de vergane glorie van weleer. D.w.z. zijn ze er nog de messentrekkers, revolverhelden, hoeren, pooiers en dranklustigen of is soho een brave doorsnee wijk geworden. Anders Petersen zoekt het op en met zijn rauwe beeldtaal vangt hij het ruige Londense Soho.

De moeite waard van het zien en kopen van het boek!

Iedereen die mijn blog bezoekt (en ook iedereen die dat niet doet), wens ik toe dat 2013 een prachtig jaar wordt gevuld met gezondheid, geluk, vriendschap, liefde. En dan maakt het niet uit of je gisteren wel of niet vuurwerk de lucht hebt ‘ingeknald’ als je ze nog maar allemaal op een rijtje hebt. En ook niet of je je staatslot met die 30 miljoen nog voordat de eerste champagnefles knalde alweer in de prullenbak hebt gekeild. Maar die kus van je geliefde die blijft van waarde, net als de mooie gemeende wensen. Op het scheiden van het oude jaar, mijn fotografische waarnemingen, aan het papier toevertrouwd. Twee blurbboeken. Voor wie wil kijken:

http://nl.blurb.com/books/3948206 en http://nl.blurb.com/books/3953872

De andere waarheid

Ik prijs me gelukkig dat ik fotograaf ben. Kan ik tenminste met recht de werkelijkheid anders voordoen zonder deze geweld aan te doen. Fotografie is het medium dat niet liegt maar ook geenszins de waarheid ontvouwt. Die tweeslachtigheid, dat dubbele is het dat me in de fotografie juist aanspreekt. Anders wordt het als de geloofwaardigheid in het spel is als er gedraaid en gekonkelfoesd wordt zoals in de uitleg van de heren Lubbers en Verhagen. Nu bij zijn afscheid vindt Verhagen het de moeite waard om nog eens te benadrukken dat de gedoogconstructie van Rutte-I niet zijn idee was. Na de ‘val van het CDA’ en hij opstapt wast mijnheer Verhagen zijn handen in onschuld. Althans dat wil hij doen geloven. Ik herinner me nog de krokodillentranen op het CDA congres destijds. Hoe moet ik die nu plaatsen. Nee het was de grote leider Lubbers die het allemaal veroorzaakt had, het CDA op het verkeerde been had gezet. Nou ben ik de laatste die wil beweren dat Lubbers niet af en toe het verkeerde been vooruit heeft gezet maar een historicus als Verhagen zou de volgtijdelijkheid der gebeurtenissen wat beter in de hand moeten houden. Enfin, ik heb Verhagen altijd uit verschillende monden horen spreken, dus het verrast me nauwelijks. De geloofwaardigheid van de politiek is allang niet meer aan de orde wat mij betreft. Behalve Emiel, onze Emiel, daar heb ik een zwak voor. Als de prijs voor beste politicus van het jaar een prijs was voor eerlijkheid en betrouwbaarheid dan had Emiel met glans gewonnen. Gisteravond een indrukwekkende documentaire waarin onhandigheid en eerlijkheid samenging met het gepiepeld worden door gewiekste maar allesbehalve eerlijke ‘vrinden’. Emiel doe niet mee aan het gevecht in de slangenkuil en eens zal je beloond worden. Is het niet hier dan wel in de hemel. Alhoewel na de hernieuwde uitspraken van de Paus wil je daar misschien ook liever niet zijn. Je treft er alleen maar hetero’s en dan misschien nog niet eens die van het beste soort. Hij verleent gratie aan zijn butler, die steelt, en verwerpt de liefde die streelt. De mensen van dezelfde kunne wel te verstaan. Het is een soort van ontkenning van de werkelijkheid, een je boven de schepping plaatsen die volgens de geloofsleer toch van God is. Ben je nog wel betrouwbaar als je zulke uitspraken doet, vraag ik me af. De geloofwaardigheid van een Paus zou wat mij betreft veel groter mogen zijn, net als die van een aantal politici. Verhagen en Rutte zouden beiden, als historici, moeten weten dat ‘als is een leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel’. Een mooie kerstgedachte lijkt me. ‘Liegen mag alleen als je zeker weet dat het waar is’.

Alweer even geleden, Brighton augustus 2012. Probeer het meeste werk van de afgelopen maanden te selecteren en af te werken, zo voor het scheiden van het jaar. Zal wel niet lukken, maar ja. In de afgelopen week op verschillende momenten geraakt, net zoals zovelen. De grensrechter, het 15 jarige meisje, het kinderklasje, …. Wat is er mis met de wereld, vraag ik me af. Die gedachte schoot door me heen bij een foto uit Brighton. Waar twee jonge mensen elkaar gevonden hebben, voor even of voor eeuwig. Die samen onder een deken warmte zoeken, voor even gelukkig zijn of voor eeuwig met elkaar. Gelukkig geluk, met elkaar, ik wens dat iedereen toe, niet alleen bij de jaarwisseling, voor eeuwig.

Zo, dat karwei zit er op. In workshops en mentoraten geef ik regelmatig adviezen over het selecteren van foto’s. Voor veel fotografen een probleem. Welke is het beste, deze of toch deze. En waarom dan. Wat voegt deze foto toe aan mijn verhaal. Ja maar, … dit vind ik zo’n fijne plaat en moet je weten hoeveel moeite ik daar niet voor heb moeten doen. Als begeleider weet ik handig vragen te stellen en zo de fotograaf te bewegen eigen keuzes te maken. Makkelijk zat …. totdat je weer geconfronteerd wordt met je eigen selecties. In ruim een week NEW YORK maakte ik zo’n 8000 foto’s. Een maand nadien maakte ik twee Blurbboeken op het tradeformaat met in totaal ongeveer 1600 foto’s. Zo rijp en groen het kaf van het koren, alles onbewerkt en in het kleinere jpg-formaat. De maanden daarna regelmatig v-tjes bij de kleine fotootjes geplaatst. Dat bracht de selectie al terug op pakweg 900 beelden. In november begonnen met deze RAW bestanden te bewerken. Soms viel er alsnog een door de mand, vanwege de techniek maar ook wel vanwege de inhoud. Toen kwam de selectie voor het boek. Ik had me voorgenomen een boek te maken op het mooie Pro Uncoated papier van Blurb. Dat betekent een maximum van 240 pagina’s. Toen ik mijn eerste boekselectie klaar had, was een boek van 440 pagina’s het resultaat. En wat je dan allemaal voor strapatsen moet uithalen om uiteindelijk op de voorgenomen 240 pagina’s uit te komen. Als ik iets weg moet gooien zit ik soms ook te dubben of ik het wel moet doen. Heb ik het afgelopen jaar nodig gehad, gebruikt, gemist misschien. Maar ja, dat is een ding. Een foto is geen ding, een foto is iets dat je gemaakt hebt en een verhaaltje vertelt. Weggooien is dus onbegonnen werk, niet selecteren lastig. Gelukkig hoef je de foto niet weg te gooien, maar ja niet opnemen voelt ook een beetje als weggooien. Het is goed om zo’n proces ook maar weer eens door te maken, niet als begeleider of ‘meester’ maar gewoon als degene die het direct raakt. ‘Kill your darlings’, uiteindelijk gelukt. Het boek is 240 pagina’s dik. Als ik volgende week het opnieuw zou maken, zouden er ongetwijfeld enkele foto’s niet in komen en andere, nu niet geplaatste, wel. Keuzes maken, de wereld staat er bol van. Sommige mensen hebben niets te kiezen, zijn geboren op plekken waar niets is om te kiezen. Ongetwijfeld hangt gelukkig zijn en welvaart wel enigszins samen met de mate waarin mensen kunnen kiezen. Maar niet elke keuze maakt gelukkig of is gelukkig. Kijk maar naar de politieke keuzes. Ik ben blij dat ik zo af en toe mag kiezen en soms gaat dat over, in essentie, onbenullige dingen zoals het selecteren van foto’s. Vooruit ook een foto die ik niet in het boek heb gezet. Voor hem!

En voor wie het boek wil bekijken op blurb: http://nl.blurb.com/books/3897343

Dit zijn ze dan…. de 10 kanjers die een prachtige expositie in Crea (Hengelo) hebben hangen. Tot 23 december kun je nog terecht, door de week en op zondag. Kijk op de website http://www.hafv.nl/index.php?show=nieuws#n144

Joan Colom maakte in de eind jaren vijftig van de vorige eeuw heel veel foto’s in de wijk El Raval, een beruchte rosse wijk in Barcelona. De wijk is er in de jaren nadien niet beter op geworden. Een jaar of vijftien geleden werd door het bestuur van Barcelona de noodklok geluid. Een NO GO AREA zo dicht tegen het hart van het centrum van Barcelona was geen goede zaak voor het op gang gekomen toerisme. De wijk is sindsdien inderdaad een stuk veranderd, er staat zelfs een prachtig modern museum (MACBA). Maar toch, voor wie wat dieper in de wijk doordringt zal nog steeds iets van de sfeer van Joan Colom mee kunnen krijgen. In de afgelopen vier jaar heb ik met de regelmaat van de klok door de wijk geslenterd. In de voetsporen van Joan Colom. Hij met een verborgen Rollei, ik met meestal de nauwelijks te onderscheiden Ricoh. In maart en april gaat de huiskamergroep F10, een internationaal gezelschap fotografen, exposeren in Foto 21 in Bredevoort. Daar laat ik een uitgebreide serie over El Raval zien.

Gisteren de expositie van Erwin Olaf bezocht in het Museum voor Moderne Kunsten in Arnhem. Drie zalen met TOPWERK. In de eerste zaal het wat oudere werk DUSK AND DAWN. Als je niet weet wat zwart en wit is, weet je dat na zaal 1 helemaal. In de tweede zaal KEYHOLE. Aansprekende titel met een gevoel dat voyeurisme mag! Tenslotte in zaal 3 het kersverse werk BERLIN dat hij dit jaar op verschillende plaatsen in Berlijn maakte. In de bijlage van de NRC, uitgebracht ter gelegenheid van deze expositie, las ik dat hij 5 mensen vast in dienst heeft en in de documentaire, die in de entree van het museum wordt getoond, zie je dat de crew bij BERLIN een veelvoud daarvan is. Daarmee niets ten nadele van de meester gezegd, immers hij blijft de regisseur en de perfectionist die over het uiteindelijke beeld beslist. “De foto is pas goed als die de emotie laat zien die ik er in wil leggen”, aldus Erwin Olaf in het NRC magazine. De expositie is nog te zien tot 27 januari 2013. Met bovendien op 15 december een speciale dag. Erwin komt die dag naar Arnhem en interviewt ’s middags om 15.00 uur bij Introdans de door hem zeer bewonderde Amerikaanse choreografe Lucinda Childs. Om 16.00 uur signeert hij bij boekhandel Hijman en Arends het boek Own en als klap op de vuurpijl om 17.00 uur begint er een lezing door hem in de Eusebiuskerk. Entree van de lezing is 15 euro.

dusk and dawn

keyhole

berlin

Bij Erwin Olaf denk ik vaak aan vroeger. Allemaal twintigers, een enkele dertiger, fotografen en lid van Ericamera. De fotoclub waar niet de esthetica in het hoge vaandel stond maar de achterkant van de foto. Wat zegt de foto over de fotograaf en over de wereld. Ja, de late jaren van het existentialisme deden hun werk. Waarom Erwin Olaf? In die eind jaren zeventig, begin tachtig nodigden we alle grote Nederlandse fotografen uit voor lezingen en workshops. Aart Klein, toen alle een oude baas kwam ons alles vertellen over de grafische werkelijkheid in de stad en industrie, Paul de Nooijer zette ons op het surrealistische spoor met zijn dwaze foto’s en nog vreemdere filmpjes. Rommert Boonstra schopte tegen de heilige huisjes van de straight photography en Marie Bot maakte ons juist daarvan deelgenoot. Nog veel meer en zelfs de Gentenaar Carl Uytterhaegen gaf er een workshop. Erwin Olaf, amper twintig, met zijn foto van de champagne spuitende fles als symbool van o.a. de sexuele vrijheid die in de jaren zestig door Nederland golfde. Waar blijft de tijd. Maar als je zo begint moet je oppassen. Nog voor je er erg in hebt praat je niet meer over de toekomst maar uitsluitend over het verleden.

Van Utrecht CS naar de Open Universiteit aan het eind van de Croeslaan voor een vergadering. Haastig want de trein had ‘weer eens’ vertraging. Nou ja dat ‘weer eens’ staat tussen quotes omdat het eigenlijk best meevalt. We moeten niet zo papagaaien, dan valt het best wel mee. Ik passeer het grote gebouw van de bank. Vroeger schreef ik de bank nog wel met KAPITALEN maar na de treurnis die ze over ‘hard werkend’ Nederland hebben uitgestort kan het gewoon met kleine letters. Kapitalen is voor banken niet meer weggelegd. Eigenlijk zou je ze in subschrift moeten schrijven. In een flits lees ik ‘free space’ in KAPITALEN. Toevallig, de titel van de expositie die het Oostgelders Foto Collectief heeft in Hengelo. FREE SPACE, nog even. Wie heeft er allemaal vrije ruimte. Ja sinds ik niet meer werk heb ik veel vrije ruimte. Alhoewel, als ik mijn vrouw moet geloven ben ik nog meer de hort op dan dat ik mijn job deed. Habita(n)t is de titel van de expositie in de Kunstzone (vooruit een kapitaal) van de rabobank. ‘De omgeving van de mens is de medemens’ zo lees ik door het raam, geschreven op de maagdelijke wanden in de kunstzone. Kort maar krachtig, eenvoudig en toch diepgaand. Jules Deelder, wie anders, de meester van het korte gedicht bedacht deze gedachte. Ja, zou er wel een omgeving zijn als je alleen zou zijn. Wat is zo’n omgeving waard?

Na de vergadering, terug naar het CS, de bank in, links af meteen de Kunstzone in. Poeh, een Koos Breukel aan de wand en foto’s van Paulien Oltheten en ook nog de habitat van Martine Stig. Een naast fotografen ook nog veel andere kunstenaars, allemaal geïnspireerd door de ruimte, de ruimte waarin de mens vertoeft, de ruimte die de mens gegeven wordt, de ruimte die de ene mens neemt ten koste van de ander, de ruimte die pas betekenis krijgt door de medemens. Hebbes, Deelder. Heeft iedereen wel een medemens, mijmer ik. Maar dat is teveel van het goede. Ik pak de camera en richt die op het resterende stukje naar het Centraal station op de ruimte en zijn toevalligheden.

De mens met in zijn schaduw het evenbeeld……