DIERENKRONIEK I door Jonah Falke

De mens is een veel gevaarlijker dier

Een groot deel van zijn leven bracht Joep (74), als vertegenwoordiger van de farmaceutische industrie, in wachtkamers door. Tijdens het wachten nam hij de tijd om de mens en zijn lichaamstaal te bestuderen. Na zijn pensioen is hij hier niet mee opgehouden. Zijn hond Naud (9) is een New Foundlander en zo groot als een kleine beer. Dagelijks roept Naud geschrokken reacties bij mensen op. Joep springt op uit zijn lerenstoel en doet angstige mensen na. Er is een vermakelijke toneelspeler aan hem verloren gegaan. ‘Uw hond moet aan de lijn,’ zeggen de mensen. Ik zeg: ‘U zit toch ook niet aan een lijn? En bent een stuk gevaarlijker dier: een mens.’


Wie zich in de interactie tussen mens en dier verdiept, stuit al gauw op de misplaatste superioriteitsgedachte van mensen, aldus Joep. Hij is niet te beroerd om zijn medemens een beetje op te voeden, of de dieren van vreemden op hun gemak te stellen. Als kind wilde hij namelijk al psycholoog worden. Hij werd geboren om de hoek van een veemarkt, en voor hij naar school ging praatte hij als jongen al met dieren. Tegenwoordig brengt hij die twee kwaliteiten samen. ‘Gister kwam ik nog twee meisjes te paard tegen. Ze vroegen of ik weg wilde gaan met Naud. Maar Naud is een eigenwijze jongen, net als ik. We zijn aanhangers van het stoïcisme. Ik zei tegen die meisjes: “Ik praat wel even met jullie paarden”. En ja, dat werkte hoor, niks aan de hand.’

Al klinkt Joep als een begenadigd therapeut, het is hem niet gelukt om zijn vrouw meer liefde voor dieren bij te brengen. Ze heeft de hond één keer uitgelaten, maar toen sleurde hij haar de bosjes in. Naud woont in de berging maar is wel tot in de woonkamer te ruiken. Het huwelijk is een compromis.

We lopen het bos in en Naud gaat ons voor: als een gids. Soms kijkt hij even achterom of we wel bij blijven. Ik vraag of Joep vroeger vaak scheve blikken trof als hij vertelde dat hij voor farmaceuten werkte. ‘Ja, en deels terecht. Maar de middeleeuwen zijn altijd dichtbij. Neem die groeiende weerzin tegen vaccineren of het afkeuren van abortus… Doe jezelf een lol, zeg. In wachtkamers heb ik mensen met de meest verschrikkelijke aandoeningen gezien, die ze gewoon hadden kunnen voorkomen.’

Middenin het bos zitten een man en vrouw op een bankje. Als ze Naud zien, staat de man op: hij kijkt ons met grote ogen en een rood aangelopen hoofd aan. Panisch roept hij: ‘Kunt u uw hond aanlijnen? Onze hond is vals en bijt uit angst.’ Even nieuwsgierig als Naud loopt Joep op de man af. De vrouw trekt de valse hond weg en het beest begint te jodelen alsof zijn leven er vanaf hangt. Joep zegt: ‘Ik heb medelijden met uw hond.’

‘Ik heb medelijden met u!’ proest de man.

We lopen verder en kijken toe hoe Naud een bad neemt in een meertje. Het beest staat tot aan zijn middel in het water, terwijl hij ons aanstaart als een ware stoïcijn. Ik zeg: ‘Misschien had je beter even met die hond kunnen praten…’ Joep zwijgt. Misschien heeft de dierenfluisteraar een slechte dag.

Het zit Joep niet lekker. Op de terugweg loopt Joep weer op de man en vrouw af. De man zegt:  ‘Lijn uw hond toch even aan, alstublieft.’

‘Waarom laten we de dieren niet even socialiseren?’ vraagt Joep. ‘Geef ze toch de kans. Weet u wel wat dat is, socialiseren?’

De man zucht getergd, kijkt kort en hopeloos naar de hemel en zegt dan: ‘Ik denk dat wij nu doorlopen, aangezien u toch niet wilt luisteren.’ De man staat op en de vrouw en valse hond volgen gedwee. De dieren luisterden niet vandaag, de mensen misschien nog minder. We kijken het stel na en Joep zegt met iets van verrukking in zijn stem: ‘Nu zie jij het ook eens, Jonah, hoe bang mensen voor dieren zijn.’

Deze kroniek verscheen 29 juli 2022 in de Gelderlander. Het is de eerste van vijf kronieken die allemaal met het dier of de dieren te maken hebben. In het kader van het jaar van het dier!

Tekst Jonah Falke | Fotografie Peter van Tuijl

Het tijdperk van de mens

ANTROPOCEEN

Afgelopen donderdag bezocht ik met vrienden de expositie van Edward Burtynsky in het museum Helmond. Het museum is weliswaar geen ‘echt’ fotomuseum maar inmiddels zou die toevoeging niet misstaan. Met. in de afgelopen vier jaar, topexposities van o.a. Joseph Koudelka, Steve McCurry, Mich Epstein, Carl de Keijzer, Harry Gruyaert, Alec Soth en nu dus Burtynsky verdient de curator (Frank Hoenjet) aldaar zeker een pluim. Het is bijzonder dat exposities die op verschillende plaatsen in de wereld te zien zijn en waarvoor flink in de buidel moet worden getast, door slim (wervings)beleid ook lekker dicht bij huis te zien zijn.

Edward Burtynsky, Lithium Mines #1, Salt Flats, Atacama Desert, Chile, 2017, pigment inkjet print. Courtesy of the artist and Nicholas Metivier Gallery, Toronto
Was het maar fake !

Voor de wereldberoemde fotograaf Edward Burtynsky (1955, St. Catherines, Ontario) is deze tentoonstelling een kroon op zijn werk. Sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw, toont hij hoe de mens het landschap blijvend verandert. Voor het eerst doet hij dit, samen met de filmmakers Jennifer Baichwal en Nicolas de Pencier, vanaf zeer grote hoogte met behulp van drones, kranen en satellieten. Het levert een haast abstracte weergave van een schokkende realiteit op. Je zou hopen dat het fake was wat hij ons voorschotelt. Bij het bekijken van de vele immens grote foto’s stelden mijn vriend de vraag in hoeverre ons stikstofprobleem (lees het ‘breder’ als je wilt) eigenlijk wel echt het probleem is.

Voordat het te laat is

Een expositie die iedereen (burgers, boeren en de buitenlui uit Den Haag) gezien zou moeten hebben voordat het te laat is. De expositie duurt nog slechts tot 11 september aanstaande, dus opschieten Christianne, Mark en Johan.

Wat kunnen we eraan doen? In de benedenzaal van het museum (de Global Green Room) staat met name deze vraag centraal: wat kun jij doen voor een betere wereld? Er wordt een leerzame film gedraaid over de werkwijze van Burtynsky en zijn kompanen en bovendien worden er (kunstzinnige) ‘groene’ initiatieven getoond van jong aanstromend talent.

In de Global Green Room neemt een jong gezin een kijkje in de toekomst | © Peter van Tuijl

Het beste boek ?

In ieder geval een boek om in te kijken!

Jaarlijks wordt op het prestigieuze fotofestival in Arles een boek uitgekozen die het predicaat BOOK AWARD verdient. Het is volgens mij niet niks als je uit zo’n 700 boeken (uit 34 landen) op de shortlist komt te staan (ongeveer 10% komt op de shortlist) en daaruit als het ‘beste boek’ wordt gekozen. Het moet bovendien een boek zijn dat het predicaat verdient vanwege het hedendaagse, zowel in thematiek als in ontwerp en uitvoering. Tijdens de openingsweek van het festival werd STRIKE van Rafal Milach als HET BOEK VAN 2022 bekend gemaakt. Het is niet alleen de verdienste van Milach. Hij heeft het boek gemaakt met een heel collectief fotografen en designers. Het is in mijn ogen wel een heel bijzonder boek geworden en laat ook duidelijk zien hoe het fotoboek aan het veranderen is. Ook nu nog bestaan ze, de boeken met op elke spread of pagina een foto, meestal allemaal van hetzelfde formaat en eventueel met een korte aanduiding. Maar meer en meer zien we verhaallijnen in de professioneel vormgegeven boeken verschijnen met een soort van ‘underground achtige’ uitstraling. Strike is wat mij betreft zo’n boek. Onderaan deze blog vind je een link waardoor je een prima indruk krijgt naar de uitvoering van het boek.

een spread uit het boek STRIKE | © Rafał Milachis en anderen

Strike is een visueel verslag van de protesten die op 22 oktober 2020 in heel Polen begonnen en in de daaropvolgende maanden in verschillende vormen aanhielden. Sinds 2015 is het Poolse volk de straat opgegaan om te protesteren tegen veranderingen in abortuswetten, klimaatverandering, de politisering van de rechterlijke macht en de LGBTQ-rechten.

Sinds 2019 is Milach samen met zestien collega-fotografen co-creator van het Archief van openbare protesten(APP), een platform voor het verzamelen van documentatie van sociale acties en basisinitiatieven die zich verzetten tegen politieke beslissingen die in strijd zijn met de principes van democratie en mensenrechten. Strike is een onderdeel van dit archief.

Strike, een boek met lef. Wat mij betreft in verschillende opzichten! Voor een indruk van het boek …

slenteren over de biënnale

Inmiddels exposeert Fotogroep in Haaksbergen al voor de vierde keer een fors aantal foto’s op groot formaat tijdens de zomermaanden in de gemeente Haaksbergen. Een aantal jaren geleden waren het foto’s in de bosrijke omgeving van de stad. Pakweg 20 km met de fiets in een prachtige omgeving waarbij de grote zeildoeken en panelen verrassend met het landschap interfereerden.

Dit jaar is de expositie er zeker niet minder om, maar wel anders. Nu heeft men het centrum van Haaksbergen als locatie voor de expositie gekozen. Gemakkelijk beloopbaar en zeker ook interessant voor de toeristen die hier elke zomer komen.

De club is ook in deze expositie origineel te werk gegaan door de foto’s op verschillende materialen af te drukken. Ze zijn geprint op motorkappen, kubussen rond bomen, deuren, metalen deksels, zeildoeken en hout- en de gebruikelijke hoogwaardige aluminium panelen.

get some fresh air

Van nagenoeg alle fotografen van Fotogroep zijn foto’s opgenomen. Afgelopen zondag slenterde ik door het centrum. Nog tot 31 oktober 2022 is dit ook voor jou weggelegd. Ontmoet de fotografie in Haaksbergen, ga kijken. En o ja, af en toe bukken of buigen voor de foto’s!

the XL boy in the stroller was amazed too!

de laatste van de vijftigers

Afgelopen nacht overleed schrijver en dichter Remco Campert. Hij is 92 jaar geworden. Vroeger las ik CAMU op de voorpagina van de Volkskrant vaak met een glimlach. En zo ook zijn verhalen en gedichten waarin hij het leven schalks én met diepgang aan de orde stelde. Kleine verhalen werden groot en groots. Op zijn tachtigste verjaardag maakte ik dit portret van hem in Amsterdam.

Remco Campert een eerbetoon

Deze foto staat in het boek ‘het eigen gezicht’ op pagina 220. Ook de ‘vijftiger’ Simon Vinkenoog is twee pagina’s verder te vinden. Via deze link kun je het boek op Issuu bekijken.