Verschillende bloglezers reageerden op de oproep om een externe blog over dit onderwerp te schrijven. Daarmee houdt het niet op, alleen al in de afgeloipen week las ik in de krant meer dan 10 wetenschappelijke en quasi wetenschappelijke artikelen. Per toeval kwam ik bij een fotograaf, Alys Thomas, terecht. Op haar website maakt ze onderscheid tussen Photo en AI en ook haar artist statement is interessant. Vergelijk haar ‘gewone’ fotoseries en de AI-series. Een van de opvallende AI serie ‘de naakte waarheid’ is onecht en humoristisch …
‘Met behulp van AI-gegenereerde snapshots biedt The Naked Truth een luchtige maar oprechte viering van vrijheid, kwetsbaarheid en de pure vreugde van – letterlijk – comfortabel in je vel zitten.’
Via haar website kwam ik terecht op een site van Horton-Stephens, een verband van fotografen die gespecialiseerd is in reclamefotografie. Het onderscheid tussen echt en onecht lijkt in die wereld bijna niet meer te maken… Ook Aloys Thomas is bij dat Agentschap aangesloten. Kijk voor een interessant artikel over hun AI-aanpak en de discussie over AI op de website van Horton-Stephens en werp desgewenst ook nog een blik op het werk van de vele fotografen die bij hen zijn aangesloten.
Tijdens mijn slenteringen langs de Belgische kust kwam ik terecht in Blankenberge. Niet helemaal toevallig want Blankenberge heeft iets voor mij. Een volkse badplaats met, nog steeds, de aloude pier en het Lustige Velodroom. Aan het Veledrome met de te gekke fietsen, voor kinderen en half dronken volwassenen was, na negentig jaar en drie generaties verder, te koop gezet. Er is een nieuwe uitbater gevonden en ook deze attractie zal nog wel een tijdje blijven bestaan.
In Blankenberge lijkt weing te veranderen, alhoewel de appartemtentorens wel hoger lijken te worden, de snackbars in aantal toenemen net als de ijssalons. Niet alleen de boulevard heeft op mij een aantrekkingskracht, ook in de binnenstad slenter ik graag. Wat me dit jaar zeker verraste was een expositie in het Casino van Blankenberge. Als ik in België een Casinotegenkom kan ik het niet laten om even binnen te wippen. De tapijten en de kroonluchters lijken daar altijd iets extra’s te hebben, kleurrijker en fantasierijker en soms getuige van vervlogen tijden. Enfin zo kwam ik per toeval in de expositie van Danny Willems terecht in een hoek van het Casino. Een zorgvuldige en hedendaagse ingerichte fotogalerie en bovenal met een spetterende expo!
Danny is een Blankenberger, professioneel journalistiek fotograaf die zijn carrière begon in de Belgische rockscene van de jaren 70. Hij groeide uit tot een visueel boegbeeld van de Belgische muziekcultuur, met verschillende opdrachten. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar dat zegt zeker ook niet alles, zo blijkt.
De expositie met veel ‘vrij werk’ maakte een enorme, bijna verpletternde, indruk. Willems heeft alles met rock, dans en rauwheid. In de beelden, veel in grootformaat en ook heel wat in stevig zwart-wit, werd ik meegenomen in een wereld van beweging op plekken en in poses die je zelden ziet en ook nog eens gecombineerd met prachtige portretten. Als je in de komende maanden toevallig aan de Belgische kunst vertoeft, is een uitstapje naar het Casino zeker de moeite waard. Beweeg mee met de foto’s van Danny Willems, nog tot zondag 2 november 2025 zijn ze te bewonderen.
Momenteel ben ik bezig met het maken van enkele fotoboeken. Een voor het jubileum van de landelijke groep documentaire fotografie samen met Armando Jongejan. Dit boek komt in november uit. Een boek voor de Stichting Huntenkunst over de internationale kunstbeurs waarvoor ik afgelopen mei ook de foto’s maakte. Tenslotte het boek naar aanleiding van de Wereld Fotografie Dag waarvoor ik al bijna 100 foto’s binnen heb gekregen van bloglezers.
Met het boek over de ‘roadtrip in Alicante’ maak ik even pas op de plaats, dat komt later wel. Je hoeft zeker geen medelijden met me te hebben want boeken maken is ook een van de dingen die ik graag doe. ‘Onder je handen’ ontstaat een mooi fotografische overzicht en het maakt mij dan niet uit of het fotowerk van mijzelf betreft of dat van anderen.
Er zijn verschillende redenen waarom fotografen boeken maken. Het wordt ook steeds eenvoudiger om boeken mooi te laten drukken. Veel mensen, zeker ook niet-fotografen, laten hun boek drukken bij winkelketens zoals Kruidvat of Hema. Niks mis mee, maar er zijn in deze tijd veel mogelijkheden om boeken professioneel te laten drukken ook in kleine (of grotere) oplage. Bij een grotere oplage moet je natuurlijk oppassen dat het niet ‘in de papieren gaat lopen’, zoals bij de fotograaf X. Een aantal jaren geleden heb ik voor een fotoblad hem geïnterviewd. Hij had jarenlang verwilderde katten op één plaats in België gefotografeerd. Bijna dagelijks fietste hij ruim 30 km heen en 30 km terug om zijn foto’s te maken op verschillende momenten met verschillende objectieven en bij verschillende lichtomstandigheden. De foto’s hadden zeker kwaliteit en zijn liefde voor deze dierenspatte echt van de foto’s. Naar zijn idee verdienden zijn kattenfoto’s een breder publiek en hij nam een professionele vormgever in de arm en liet vervolgens 500 boeken drukken via een uitgever. Na drie maanden had hij zes boeken verkocht. Helaas heeft het artikel in het fotoblad destijds hem nauwelijks geholpen om de verkoopcijfers te doen stijgen. Het was echt een prachtig fotoboek, maar kattenliefhebbers zaten er niet op te wachten en als puur fotoboek was het net iets te eenzijdig. Boekmakers zullen zeggen: ‘schoenmaker blijf bij je leest’.
In het magazine van de ‘Belgische Vlaamse Fotobond’, BREEDBEELD, is een leerzaam artikel verschenen met tips (en trucs) die je kunnen helpen bij het maken van een fotoboek, ook als het slechts één exemplaar betreft. Misschien heb jij er ook wel iets aan … kijk dan hier verder …
Afgelopen week ontmoette ik mijn neef en ondanks dat er sprake is van forse COPD, rookt hij nog steeds, en niet zo weinig ook. Hij is, ook gezien zijn leeftijd, niet meer zo gemotiveerd om te stoppen, ondanks dringende adviezen in zijn omgeving. Ook het vertrouwelijke gesprek van mij met hem tijdens een borrel zet weinig zoden aan de dijk.
Vandaag zag ik een nieuwe expositie -over roken- van Martin Parr voorbijkomen. Het is een expositie met foto’s die hij in de periode 1970-2019 maakte. Zoals je nu terloops bijna geen foto’s meer kunt maken van mensen zonder mobiel, was het in de vorige eeuw nauwelijks mogelijk mensen zonder de ‘chief whip op de lippen’ te portretteren. Vandaag de dag rookt ruim 12% van de volwassenen dagelijks. Verontrustender is wat er met 12 tot 18 jarigen aan de hand is. Ongeveer 25% neemt met enige regelmaat een hijs van de e-sigaret. En dan te weten dat hierin een veelvoud van schadelijke stoffen zit. Het wordt tijd dat de overheid iets doet tegen deze misdadige praktijk van bedrijven zoals Phillip Morris, NLdamp en Ehale. Misschien moeten we met zijn allen, fotografen van Nederland, in navolging van Parr een grote ’tentoonstelling’ inrichten door één week alleen maar vapende jongeren te fotograferen en al die foto’s op het bordje van demissionair minister Janssen leggen.
Voor meer info over de expositie NIET ROKEN van Martin Parr, klik hier.
Gisteren kreeg ik twee (externe) blogs toegestuurd over Fake en/of niet-Fake!
Ik plaats ze met plezier omdat de invalshoeken van de verschillende bijdragen behoorlijk verschiilen en er tegelijkertijd wel een soort van grootste gemene deler lijkt te onstaan. Wellicht dat deze twee blogs -en de voorgaande- nog leiden tot een of meerdere reacties. Stuur je blog dan naar mijn email-adres: fotopetervantuijl@gmail.com
Vervangt AI-fotografie creativiteit en vakmanschap?
De discussie over AI gaat vaak over 100% AI beelden. En vanuit die optiek wordt de mening over AI bepaald. En ook of AI nog creatief is of niet. Maar hoe zit het dan als AI of andere niet-eigen-beeldelementen worden gebruikt in samengestelde beelden met ook ‘echte’ foto’s?
Fotografie is al lang geen puur registrerend medium meer. Fotografen kiezen bewust hun licht, locatie, model, hulpmiddelen en nabewerking. In veel gevallen bestaat het beeld al in het hoofd van de maker voordat er ook maar iets is vastgelegd. Dat voorstellingsvermogen en die regie zijn fundamenteel creatief. Het verschil tussen een geslaagde foto en een gewone registratie zit juist in die visie en uitvoering.
Als AI wordt ingezet om bepaalde onderdelen van dat creatieve proces vorm te geven – bijvoorbeeld een achtergrond die onmogelijk te bereiken is, een weersituatie die niet bestaat, of een object dat niet te vinden is – betekent dat dan dat het eindresultaat minder creatief is? Niet per se. De maker moet nog steeds keuzes maken, regisseren, experimenteren en beoordelen. De creatieve visie blijft leidend. AI is dan geen vervanger van creativiteit, maar een uitbreiding van het gereedschap.
Er is wel een grens. Wie simpelweg op een knop drukt en een willekeurig beeld accepteert zonder richting of beoordeling, oefent weinig vakmanschap uit. Maar hetzelfde geldt voor wie lukraak een camera gebruikt. Creativiteit zit, lijkt mij, niet in het middel, maar in de intentie, controle en visie van de maker.
Zou daarom de discussie niet moeten gaan over of AI ‘valsspelen’ is, maar over visie, transparantie en context: wat zien we, hoe is het gemaakt en waarom? Wanneer AI een rol speelt in dienst van een idee, verdient het dan niet evenveel waardering als traditionele technieken?
Alfons Lansink [deze column is geschreven met AI assistentie]
Met dank aan Alfons voor zijn kijk op Fake/Niet-Fake. Overigens, Alfons heeft een aantrekkelijke website (met blog). Dus als je wilt kijken…
Oudjaar-avond 2000 schreef ik een artikel over de digitale camera. Die was in opkomst. Een goede camera leverde 3 miljoen beeldpunten. Mijn negatiefscanner kon bestanden leveren van maar liefst 13 miljoen beeldpunten groot.
In 1987 begonnen door gebroeders Thomas en John Knoll met de ontwikkeling van Photoshop. Adobe kocht in 1998 de distributierechten, waarna het in 1990 de eerste versie uitbracht. Daarna ontstond een heftige discussie over het gebruik van Photoshop, later aangevuld met een polemiek over de digitale camera.
In de discussie over het gebruik van AI herkennen we veel van de strijd die werd gevoerd over vernieuwingen in het verleden. Bewust zeg ik “het gebruik van AI”. Het staat immers al lang vast dat we straks niet meer zonder kunnen. We hebben het nu wel over verkeerd gebruik van AI. Denk bijvoorbeeld aan fake beelden of fake nieuws. En we vragen ons af of het gebruik in de fotografie wel moet worden toegestaan.
Het is evident dat gebruik van AI in de fotografie niet is toegestaan als daarmee wetgeving met voeten wordt getreden. Het is volgens mij anders als iemand met hulp van AI een verhaal vertelt, zoals Carl de Keyzer dat doet in ‘POETIN IN DREAM’. Of wanneer artistieke / kunstzinnige / authentieke beelden worden gemaakt met de hulp van AI. Het gaat uiteindelijk niet om de gereedschappen, maar om het resultaat. Zoals bijvoorbeeld een “klassiek” tot stand gekomen foto kan zijn gecombineerd met textiele elementen. Of een onderdeel is van een complete installatie.
De discussie dient te gaan over de vraag of met het product het doel van een maker is behaald, met inachtneming van bestaande wetgeving. Niet over de vraag of een elektrische oven is toegestaan voor het maken van keramische kunst, of AI voor het maken van een foto.
Ton Dirven
Met dank aan Ton voor zijn kijk op AI. Overigens, Ton kun je onder andere vinden op INSTA (en op nogal wat andere plekken).
Wat AI voor de toekomst van fotografie betekent leek me een goede opdracht voor ChatGPT. Het antwoord van ChatGPT was overzichtelijk, maar saai. Ook de opdracht om een inspirerend essay over dit thema bleek te veel gevraagd. Probeer het zelf met een paar opdrachten.
Boeiender dan ChatGPT was een bezoekje aan de website AI bikini girls https://www.weshop.ai/blog/how-to-use-ai-bikini-generators-for-virtual-try-on/ die een AI bikini generator laat zien (en ook andere software). Upload je foto, kies een achtergrond en bekijk jezelf in verschillende bikini’s. Er komt binnenkort vast wel een optie om ook je figuur wat aan te passen en ‘beach-proof’ te maken. Jammer dat je nog steeds daarvoor zelf naar de sportschool moet gaan. Dat personaliseren lijkt een nieuwe praktijk voor e-commerce; hoe zie ik eruit in nieuwe kleding, achter het stuur van een auto, met een nieuwe camera in de hand.
Ooit protesteerden de schilders tegen de opkomst van de fotografie, en zagen het als bedreiging. En, recenter, protesteerden fotografen tegen Photoshop, omdat de foto niet meer echt was. En nu is AI in opkomst. Juridische en ethische vragen worden ondergeschikt; AI wordt een nieuwe standaard. AI onvolkomenheden zullen snel worden opgelost.
Sommige fotografie is zo gestileerd – in een studio, door opnametechnieken, met Photoshop, e.d. – dat het al AI lijkt. Zo mooi is het gedaan. Voor mij is AI een manier om een beeld te maken, en fotografie een andere manier. Deze twee manieren kunnen aanvullend zijn. Wat ‘echt’ en wat ‘fake’ is doet er niet zo toe – of moeten we hypergestileerde marketingfotografie van auto’s en vrouwen nu als ‘echt’ gaan bestempelen?
Fotografen die mooie foto’s moeten opleveren voor de commercie – alles wat met stockfotografie, e-commerce en marketing te maken heeft – krijgen het moeilijker door AI. Ook macrofotografie en foto’s voor kookboeken kan AI prima. Zelfs nieuwsfotografie ontloopt de dans niet 1). Minder geraakt wordt de sport- en documentaire fotografie, foto’s van persoonlijke herinneringen, enz. Ik twijfel nog over trouwfotografie, of stellen enkele gelukkige uitdrukkingen willen uploaden en zichzelf daarmee in trouwkledij zien.
Met AI krijg je als fotograaf geen ervaringen in het landschap, geen contact met andere mensen, geen rust tijdens het maken van een stilleven. AI is en blijft schermwerk. Wel geeft de ontwikkeling van AI een nieuwe vraag ter overdenking: wat wil je fotograferen en wat heb je als fotograaf te bieden om boeiende beelden te maken die AI niet kan leveren. Hoe maak je het persoonlijk en spreek je anderen aan? AI zorgt voor commercie, efficiency, en spektakel. Dat laat voldoende ruimte voor de fotografen die wat anders nastreven.
zie Phoebe Matich, T. J. Thomson & Ryan J. Thomas (11 Jan 2025): Old Threats, New Name? Generative AI and Visual Journalism, Journalism Practice, DOI: 10.1080/17512786.2025.2451677
Met dank aan Peter Nientied [neem wellicht ook een kijkje op zijn website] voor deze (externe) blog. Mogelijk wordt het AI-draadje nog wel langer...
“Het portret is, al zo lang fotografie bestaat, een van de belangrijkste fotografische genres. Niet zo vreemd, immers de mens wordt graag gezien en kijkt graag naar zichzelf.
Misschien denkt u dat een foto waarheidsgetrouw is en daarmee een beter beeld geeft dan een geschilderd portret. Of anders gezegd, een schilderij kan goed lijken, maar een foto is de werkelijke representatie van de persoon. Niets is minder waar. De fotograaf bepaalt hoe wij naar de geportretteerde kijken. Met een eigen keuze in compositie, vorm en onderwerp kan een fotograaf zich onderscheiden. Maar minstens zo belangrijk is de wijze waarop de fotograaf met de geportretteerde omgaat. Het gaat om het menselijke contact, de empathie en het respect.
Met deze kleine serie portretten hoop ik recht te doen aan de mens op de foto, de sporen van zijn leven èn bovenal aan de waardigheid van deze personen.”
FotoKabinetOerkroeg Schiller, Prinsenstraat 4, 7121 AG Aalten. Openingstijden:di en wo 19:00 tot 01:00, do 16:00 tot 01:00, vr en za 14:00 tot 02:00 en zo 14.00-01.00 uur
Louis Visseren (fotograaf en mentor) schreef me “Ik ga graag op je uitnodiging in om een blog te schrijven over AI en Fotografie. Er valt veel meer over te zeggen , maar ik zie het als een begin van een discussie.”
Ik plaats de reactie van Louis graag als een externe blog. Met dank aan hem!
Tenminste eens per week sta ik versteld over nieuwe resultaten die met AI bereikt zijn. Natuurlijk heeft het fenomeen grote invloed op fotografie en ook video, maar een standpunt hierover innemen in termen van “voor” of “tegen” is niet zinvol. AI is er gewoon net als het weer en het gaat ook niet meer weg. We kunnen ons er maar beter toe verhouden.
Voor mij betekent AI een nieuwe en extra manier van beelden maken. Het is naast het gebruik van eigengemaakte opnames, toepassing uit beeldbanken en andere bronnen (al dan niet op Internet), een mogelijkheid om verhalen te vertellen. Verhalen kunnen op de werkelijkheid zijn gebaseerd, maar hoeven die niet integraal weer te geven. Maar storytellers hebben ook niet de plicht om dat te doen. Kijk eens wat Hollywood doet!. Niemand stoort zich toch aan het feit dat de filmverhalen geen werkelijkheid zijn. Ik zie een veelheid aan eigen bedachte, maar door AI geproduceerde video’s aankomen. Een eindeloos vat aan creatieve mogelijkheden.
Natuurlijk bestaat de kans van bewuste misleiding van het publiek. Dat is puur misbruik en onder omstandigheden ook misdadig. Maar dat is niet nieuw, dat kon altijd al, alleen kan nu iedereen het. Dan is er nog wel een ander niet opgelost probleem: het schenden van de auteursrechten door gebruik te maken van beschermde beelden voor het AI leerproces. De Belgische fotograaf Carl de Keijzer loste dit op door het AI model eerst zijn eigen beelden te laten zien om daarna een beeld terug te vragen in zijn eigen stijl. En de discussie of AI beelden iets met fotografie te maken hebben zal nog wel even duren. Voor mij had die discussie moeten beginnen bij het vervangen van het negatief door een sensor. Toen is de basis gelegd voor alle ontwikkelingen op dit gebied die we sindsdien gezien hebben. Louis Visseren
Zoals Louis aangeeft is het laatste woord over AI en fotografie nog niet gezegd. Jouw reactie is ook van harte welkom! Neem ook een kijkje op de website van Louis als je wilt.
Afgelopen week maakte ik een aantal foto’s waarbij de mensen onherkenbaar in beeld zijn gebracht. Onherkenbaar is niet helemaal waar omdat de plaats waar ik fotografeerde, de situatie en opvallende kenmerken (zoals een tattoo) toch een verwijzing kunnen zijn naar Piet of Marie. Ooit maakte ik al eens een serie van ongeveer 200 foto’s met ‘verborgen’ gezichten. Een aantal foto’s uit de serie vind je op ‘hidden faces’.
summer 21 juni 2025 | Peter van Tuijl
Een fotograaf waar je in dit kader (maar ook om andere redenen) eens naar zou kunnen kijken is de Duitse fotograaf Nikita Teryoshin. Hij is geboren in Leningrad (1986) en op zijn achtste met zijn ouders naar Berlijn verhuisd. Sinds vorig jaar is hij daar docent aan de befaamde fotografieopleiding de Ostkreuzschule.
In de afgelopen twee jaar maakte ik samen met jullie, bloglezers, een fraaie catalogus van de fotografie. In het kader van de wereld fotografie dag riep ik fotografen op om een (of twee) foto’s in te sturen om samen de dag van de fotografie te ‘vieren’. Want foto’s die je maakt wil je graag laten zien aan anderen. Bovendien geeft zo’n boek een mooie kijk welke foto’s wij, als vrijetijdsfotografen, zoal maken.
Als je nog even wilt terugkijken naar de twee vorige edities klik dan op de boekcovers hieronder,
OP 19 AUGUSTUS 2025 IS ER WEER EEN WERELD FOTOGRAFIE DAG
Ik hoop dat het weer zo’n geweldig fraai boek wordt … Dat kan alleen door jullie bijdragen. Als je nog vragen hebt, mail me dan gerust of schrijf een reactie op dit bericht.
Om te totstandkoming van het boek in goede banen te leiden, staan hieronder een aantal afspraken. Zowel voor het inzenden van de foto’s en dergelijke als voor de samenstelling van het boek.
De spelregels zijn simpel.
Je stuurt een (of twee) foto’s naar mij via de gratis dienst Wetransfer.com (vanaf 1 juli tot 1 augustus 2025 kun je insturen).
Gelieve de foto’s niet in een passe-partout te plaatsen en ook geen lijntjes of kaders (anders dan een functioneel kader) om de foto te plaatsen.
Het liefst in bestandstype jpg (maar psd of tiff mag ook).
De kortste zijde van de foto ongeveer 1500 pixels.
Bij de foto wordt je voornaam en achternaam vermeld.
De fotograaf wordt verzocht om de foto een titel te geven. Als er geen titel wordt opgegeven wordt z.t. bij de foto vermeld.
De fotograaf kan er voor kiezen om zijn emailadres of website bij de foto te vermelden.
De naam van het fotobestand TITEL_MIJN VOORNAAM EN ACHTERNAAM_emailadres en of website (dat laatste staat je dus vrij om wel of niet te doen).
De fotograaf kan er voor kiezen om een korte tekst (geen technische gegevens en maximaal 100 woorden) bij de foto te leveren. De tekst gelieve in een apart tekstdocument (word, txt of pdf, geen pages) als bijlage bij de foto mee te sturen.
Als je bestanden samen minder dan 10 Mb zijn, mag je de bestanden ook naar mijn emailadres (info@fotopetervantuijl.nl of fotopetervantuijl@gmail.com) sturen.
Je krijgt van mij een bevestiging dat ik je bijdrage ontvangen heb.
Verder …
Het boek wordt door mij samengesteld en ik kijk naar de plaatsing op de pagina, of er één of twee foto’s worden geplaatst en de grootte van de foto’s.
De foto’s worden niet aangesneden (geen crop, anders dan bij een minimale verwerking).
De uitvoering van het boek is een ‘bladerbaar’ en wordt gepubliceerd via een site van Adobe.com op 19 augustus 2025.
In het boek wordt in de colofon gemeld dat de copyrights van elke foto (en tekst) bij de desbetreffende fotograaf blijft.
Het boek is voor iedereen in te kijken en te downloaden via een van mijn blogs.
Een proeve van het boek wordt aan alle deelnemers gestuurd, enkele dagen voor 19 augustus. Mocht er een fout in staan, kan de desbetreffende fotograaf mij dat melden en verander ik dat nog voor de publicatiedatum van 19 augustus.
De fotograaf is (en blijft) in alle gevallen verantwoordelijk voor zijn foto’s en teksten en ik ben gevrijwaard van elke aansprakelijkheid m.b.t. de publicatie door anderen.
Afgelopen viel de nieuwsbrief EOS-ZINE van Canon in mijn postbus. Ik sta al lang op de verzendlijst, nog uit de tijd dat de Canon 5D (II) mijn favoriete camera was. Ik gebruik hem al jaren niet meer, maar de nieuwsbrief heb ik niet opgezegd mede vanwege de voortreffelijke bijdragen van Pieter Dhaeze, auteur van verschillende boeken en een meester als het gaat over allerlei tips en trucs (via een groot aantal video’s) op zijn youtube-kanaal . Neem een gratis abonnement op zijn kanaal als je steeds de laatste snufjes van Lightroom en Photoshop wilt weten.
In de laatste EOS-ZINE stond een aardige over het gebruik van Adobe’s FireFly, zeg maar het AI programma waarmee je ‘plaatjes, foto’s en video’s’ kunt maken uit het niets. Ik had er nog niet eerder van gehoord maar het zit in mijn Adobe-abonnement, zo bleek en ik heb er -getriggerd door Dhaeze- maar eens verder naar gekeken. Om de volgende foto te krijgen gaf ik als opdracht (‘de prompt’): ik sta binnen achter een raam en fotografeer een protestdemonstratie. Toon één van de deelnemers groot waarbij de gezichtsuitdrukking enigszins twijfelachtig over komt. Het licht mag wat melodramatisch zijn.
AI geproduceerde foto …
Het is natuurlijk een fake beeld en ik heb er feitelijk geen enkele moeite voor hoeven te doen, althans met een vrij simpele prompt was het klusje geklaard.
Eerder had ik al behoorlijke discussie met andere fotografen over het gebruik van AI en nog steeds vind ik het niet alles. Temeer daar je gebruik maakt van delen van reeds bestaand werk van anderen en omdat het niets zegt over de werkelijkheid. Over dat laatste ben ik gaan twijfelen. Kortgeleden zag ik het werk van fotograaf Michael Cook (1968). Hieronder staat een foto van zijn hand…
Foto van Michael Cook waarbij je al snel denkt dat je in de maling wordt genomen. Zijn locatie, de dingen en de personages geven je die overtuiging. Hoe het tot stand is gekomen, is misschien daarvoor niet eens zo belangrijk. De conclusie ‘fake’ blijft of het nu geshopt is met allemaal eigen gefotografeerde beeldonderdelen of in elkaar geknutseld door een AI programma dat teksten omzet in beelden.
De omschrijving op de website van Cook is ‘Fake is opgenomen op afgelegen locaties in de woestijn van Centraal-Australië en volgt een inheems echtpaar en hun geadopteerde kind tijdens een roadtrip door de outback. Naarmate we het verhaal volgen, raakt het gezin, dat is uitgedost met luxe kleding en goederen, steeds meer ondergedompeld in het eeuwenoude landschap. De serie is geïnspireerd door Cooks persoonlijke levensverhaal: hij werd geadopteerd door een niet-inheems gezin en reisde als kind naar afgelegen gemeenschappen met zijn ouders, die goudzoeken als hobby hadden.’
De vraag Fake of Niet-Fake wordt bijna overbodig (denk ik) als je de bedoeling van de fotograaf kent. Het verhaal dat hij wil vertellen -het WAT- is in deze leidend. De uitwerking die hij eraan geeft, is een keuze om de aandacht te krijgen, wellicht te schokeren en mogelijk zelfs om de vraag te stellen of dit wel ‘het leven van iemand’ kan of mag zijn.
Wat is het belangrijkste in deze … De overweging wel of niet FAKE of het verhaal dat hij als fotograaf wil vertellen. De vraag die ik me stel is mag dit wel of niet in de fotografie. Elke schilder kiest zijn eigen werkelijkheid, dus dat hoeft niet het verschil te zijn met een fotograaf als Cook. De schilder moet echt aan het werk en is verantwoordelijk voor de strepen en klodders op het canvas. Een de fotograaf die AI gebruikt … hoeft er, afgezien van een afdruk wellicht, feitelijk weinig aan te doen.
Een donders moeilijk dilemma. De Nederlandse Fotobond voor vrije fotografen accepteert samengestelde foto’s bij wedstrijden onder voorwaarden dat elk beeldonderdeel in de foto door de fotograaf zelf is gemaakt en als fotobestanden in zijn/haar bezit is. Bij AI geproduceerde beelden is dat duidelijk niet het geval. Het kan niet anders dat er -nu en in de toekomst- binnen de fotografie sprake zal zijn van schuivende panelen.
Misschien zal het boek van de Belgische fotograaf Carl de Keyzer ‘POETIN IN DREAM’ de discussie in de komende periode verder aanzetten. Met een laptop vanuit de keuken maakte deze Magnumfotograaf (het persagentschap dat journalistieke en documentaire fotografie hoog in het vaandel heeft staan) met AI een controversiële fotoreeks over Rusland gevat in een nieuw boek.
“Ik begrijp de controverse, maar de beelden liggen in lijn met wat ik altijd al heb gedaan”. Dat zegt Magnumfotograaf Carl De Keyzer over de heisa rond zijn nieuwe boek. De fotoreeks maakte hij met artificiële intelligentie (AI). Carl de Keyzer zegt hier verder zelf over “Alle beelden in “Putin’s Dream” zijn gemaakt met behulp van AI en toch zit er veel werk in. Je krijgt heel snel een resultaat, maar ik wou beelden die op mijn eigen fotowerk leken.” Om dicht bij zijn eigen fotostijl te blijven, ’trainde’ hij AI met beelden die hij in het verleden zelf in Rusland maakte.
Carl de Keyze, een foto uit zijn boek Poetins dream. Met AI gemaakt.
Ben benieuwd hoe jullie tegen de ontwikkeling van AI aankijken en wat de consequentie is (of wordt) voor je eigen fotografie. Misschien wil je hierover wel een blog schrijven (ongeveer 300 woorden) die ik dan graag als externe blog (met naam en toenaam) wil publiceren.
In mijn werk als straatfotograaf koester ik het toeval. Vaak maak ik foto’s waarvan ik denk dat ik het toevallige moment te pakken heb. Later blijkt dat het toch net te gewoon is, of dat het toeval teniet wordt gedaan door een of andere ’toevalligheid’. Als straatfotograaf moet je ook een beetje geluk hebben, dat net op het moment dat je daar bent er een voorval gebeurt dat uiteindelijk mijn ‘eigen toets’ kan doorstaan.
In de afgelopen dagen waren er een paar van die toevalligheden …
utrecht 6-6-2025
utrecht 6-6-2025
wijk bij duurstede 5-6-2025
wijk bij duurstede 5-6-2025wijk bij duurstede 5-6-2025
In het kader van een expositie met een aantal fotografen ergens in 2026, ga ik op zoek naar de schemer.
Schemer wordt in de fotografie vaak visueel benaderd, het blauwe uurtje, nachtfotografie met de maan als natuurlijke lichtbron of juist de lantaarnpaal om de hoek. Schemer krijgt betekenis in het spel van licht en donker, tussen schaduw en licht. Niks mis mee en het kan zeker hele fraaie platen opleveren. Maar meer dan de visuele benadering trekt me het metaforische als betekenisgever. Schemer als de staat van onzekerheid, schemer als een ’tussentoestand’ waarin de mens, dier of ding verkeert. Schemer als een kantelpunt waarbij er aandacht is voor het mentale en fysieke van de mens. Zo komen begrippen naar boven als kwetsbaarheid, het verlangen naar het onbekende of het spirituele in het leven vangen. Het zijn vage begrippen die zeker verder uitgediept moeten worden en in tastbare thema’s, zowel inhoudelijk als visueel. Onderzoek dus.
In de eerste verkenning kom ik terecht bij Todd Hido.
Hido is een fotograaf die schemer in zijn fotografie zowel visueel als metaforisch aan de orde stelt. Een quote van hem is ‘I photograph like I remeber’. De huizen en woongemeenschappen in avondlicht, waarbij het omfloerste avondlicht bijdraagt aan een onbepaalde en enigszins mysterieuze sfeer. Maar ook in zijn interieurfoto’s en portretten (vaak in lege interieurs) is er een onbestemdheid aanwezig die meer te maken heeft met het gevoel of de emotie dan met de visuele invulling. Als zodanig kan Hido wel als voorbeeld gelden voor beide benaderingen. Hij geeft zowel een visuele als metaforische lading aan zijn foto’s.
Ook schrijvers verbeelden schemer en omdat het visuele in de taal niet meteen voorop staat, is er al snel sprake van een verbeeldend karakter. Een bekend voorbeeld is het boek Hersenschimmen van J. Bernlef [1937-2012]. Naar aanleiding van dat boek maakte ik een paar jaar geleden al eens een serie.
Wellicht moet ik daar nog eens goed naar kijken en me opnieuw laten inspireren door mijn eigen werk. Kan dat wel, vraag ik me nu af. Laten inspireren door je eigen werk. Hoe werkt dat bij eigenlijk andere fotografen?
AI geeft daar de volgende draai aan: ‘inspiratie uit eigen kunstwerk betekent het ontdekken van nieuwe ideeën, technieken of stijlen door reflectie op je bestaande werk. Dit kan leiden tot experimenten, het onderzoeken van alternatieve interpretaties, en het identificeren van patronen in je werk die je verder kunnen inspireren.’ [einde AI citaat] Eigenlijk doen heel veel kunstenaars en fotografen dat. Degene die een persoonlijke stijl ontwikkelt, zal systematisch of gevoelsmatig verder werken aan een nieuw thema, gebaseerd op eerder werk.
Een heel sprekend voorbeeld is Cindy Sherman… met haar conceptuele portretfotografie. In alle rollen vanaf de jaren 70 in de vorige eeuw tot haar meest recente werk figureert ze zelf om de wereld een spiegel voor te houden.
Bij sommige fotografen is de visuele stijl het uitgangspunt zoals bij ‘de Bechers’ onder andere met hun mijnschachten, koeltorens en vakwerkhuisjes. Daartegenover staat bijvoorbeeld Nan Goldin waarbij haar rijke archief steeds een inspiratie is om daarmee nieuwe dingen te maken.
De vraag -of liever wat aandacht hierbij vraagt- is of je niet ‘trapt in de valkuil’ van je eigen referentiekader, het zogenaamd rondjes maken in je eigen modderpoel. Af en toe een uitglijer maken, kan dan heel verrijkend werken, lijkt me.
Een fotograaf die ik leerde kennen door een boek over portretfotografie is Annaleen Louwens. Haar werk kenmerkt zich door reflectie op thema’s als identiteit, ‘human conditions’ en het fragiele karakter van ons bestaan. Annaleen Louwes (1959) woont en werkt (als autonoom fotograaf en docent) in Amsterdam. Haar grote interesse in de manieren waarop mensen overleven in verschillende omstandigheden en de impact die dit heeft op hun lichaam en houding, komt tot uiting in verschillende fotografische series.
“Soms kwam ze iemand op straat tegen, en dan liep ze gewoon naar diegene toe en zei: ‘Ik vind je hoed prachtig. Mag ik een foto van je maken?'”, zei Neil Selkirk, een oud-student en medewerkster, gisteren tijdens de preview. “Ze gebruikte de camera als wat ze een ‘paspoort’ noemde. Je kunt niet zomaar naar iemand toe stappen en zeggen: ‘Hé, ik wil met je mee naar huis om te kijken hoe je leeft.’ Maar je kunt wel zeggen: ‘Ik wil een foto van je maken.'”
Een uitspraak naar aanleiding van een expositie [Constellation] met het werk van Diane Arbus in New York. De expositie wordt aangekondigd als de grootste in de geschiedenis. In 2005 zag ik al een geweldige expositie van haar in Museum Folkwang in Essen, deze is dus nog een maatje groter. Selkirk zwgt over haar “Ze was ongelooflijk slim. Ze was verleidelijk omdat ze in je geïnteresseerd was. Ik voelde het zelf toen ik haar met andere mensen zag praten. Ze wilde het weten, en ze was echt geïnteresseerd. Het is gewoon een enorm compliment dat iemand als zij je interessante vragen over jezelf stelt. Ze accepteerden haar meteen.”
Selkir is de enige persoon die ooit door de nalatenschap van Diane Arbus (zij overleed in 1971 op 48-jarige leeftijd door eigen hand) toestemming heeft gekregen om van haar negatieven af te drukken. Maak kennis met fotograaf Selkir.
