BLOG VAN PETER VAN TUIJL

Nieuwe serie: voor als je kijken wilt klik hier

Ik vraag me af in hoeverre het model dat het RIVM hanteert het meest optimaal is. Natuurlijk wil ik net als alle anderen dat er snel een eind komt aan de nog steeds stijgende lijn van opnames van zieke mensen en sterfgevallen. De feiten liegen niet; een model zou een redelijk voorspellend karakter moeten hebben met een geringe foutmarge. Dat voorspellende karakter is echt nodig om onze samenleving te ‘wapenen’ en in te kunnen spelen op de behoefte van morgen. Soms raak ik verdwaasd en vind ik het ongeloofwaardig en twijfel ik sterk aan modellen. Vooral als ’s avond de deskundigen in talkshows over elkaar heen vallen en mijn idee over betrouwbaar vertroebelt. Virologen zijn geen wiskundigen maar naar ik aanneem zijn er talloze wiskundigen en econometristen ook bij het RIVM met deze materie bezig. En toch, als ik dan weer de nieuwe cijfers -dagkoersen-,  hoor dan twijfel ik weer volop. Soms is het meer dan twijfel. Bijvoorbeeld op het moment dat de ‘ligduur van patiënten’ in ‘onze RIVM modellen’ uitgaan van al lang achterhaalde cijfers. Misschien zouden andere deskundigen, -wiskundigen-, uit de wereld van de verzekeringen of pretparken  eens naar de modellen kunnen kijken. Tenslotte verschilt het model voor de wachttijden voor Joris en de Draak of de Baron in beginsel niet zo heel veel met waar het hier over gaat. Maar misschien word ik nu te simplistisch. Het duurt zolang het duurt, zei mijn schoondochter gisteren. Maar waar ik me weer een stuk beter door zou voelen is iets van een model waardoor er nog nadrukkelijker ingespeeld kan worden op wat morgen en overmorgen nodig is. Overigens, mijn morgen is gevuld met enkele foto’s bij de spoedopname van het ziekenhuis en van een IC-verpleegkundige die even een dag niet hoeft te werken en kan ‘bijtanken’. Jonah Falke schrijft daarover in de zaterdagkrant. Kanjers die medici en anderen die zorgt dat de BV Nederland uit de crisis komt. Hopelijk snel én gezond!

En voor u, doe geen gekke dingen, blijf allemaal thuis, lees je boek, spit je archief nog eens door. En wandel of fiets op afstand als je toch even buitengaats wilt en blijf vooral gezond, Allemaal!

door Jonah Falke

Iemand te jong en abrupt verliezen is nooit gemakkelijk, maar in tijden van fysieke en sociale onthouding is het nog iets schrijnender. Wie net de opgebaarde had gezien en in tranen naar buiten kwam, werd niet aangekeken. Het leek een vorm van respect. Terwijl dat aankijken feitelijk het enige is wat nog mocht. Iemand opperde om de hardst huilende toch even vast te houden: ‘Ik ben niet verkouden, hoor.’ De ratio kwam in conflict met de emotie, en de ratio won. Op het parkeerterrein van een uitvaartcentrum bleven de nabestaanden netjes op gepaste afstand staan.

De kist werd door haar twee zoons, die beiden beroepsmilitairen zijn, en hun geliefden naar buiten gedragen. De jongens liepen statig, met rechte rug, maar waren zichtbaar aangeslagen. De vrouw van de uitvaartonderneming droeg plastic handschoenen. Het chroom van de lijkenwagen blonk in de zon. De autodeuren sloegen te hard dicht. Stapvoets reed de wagen weg en een stoet volgde richting haar buurt. Alle buren bleken op de stoep te staan wachten, als een erehaag. Omdat het onverwachts kwam, ontroerde het me, de buurtkinderen met een bloem in hun hand, de buurvrouwen in tranen en een buurjongentje met een gezicht dat het midden hield tussen ongemak, verveling en brutaliteit. Die buren hadden mekaar misschien al dagen niet meer gezien. En misschien nog nooit in zo’n ijzige stilte. Alleen het zachte draaien van de autobanden op het asfalt moet te horen zijn geweest daar op straat.

Op weg naar het kerkhof, stopten er vele willekeurige auto’s en voetgangers langs de kant van de weg. De mensen dachten misschien dat ze aan het virus was overleden, maar dat was niet zo, ze dachten misschien ook dat dit iets was wat ze vooralsnog alleen uit Italië kenden en vaak zouden gaan zien de komende tijd.

Op de natuurbegraafplaats, in het Slangenburg bos, mochten er maar dertig gasten aanwezig zijn. Dit was de enige uitzondering van het kabinet om nog in een grote groep te verkeren, zonder beboet te worden. Zo goed als mogelijk hield men zich aan de voorschriften.

Ik speechte en zei dat er geen heilige werd begraven. Godzijdank. Marian Derksen was prettig onaangepast, iemand die schwung bracht in een dorpje als Ulft. De kerkhoven liggen waarschijnlijk vol met mensen die niet hadden geleefd zoals ze dat het liefste deden. Zonder dat ze de oorlog meemaakte, zei ze als ze iets ondeugends had uitgehaald: ‘Ik ben ook fout geweest in de oorlog.’ Wie dat spottend kan zeggen, heeft zich van veel bevrijd, volgens mij. Een aanwezige brak. Er klonken kale kreten door het lege bos.

Onder begeleiding van Leonard Cohens ‘So Long, Marianne’ werd ze begeleid naar het graf. Het was tegenstrijdig. De natuur ontwaakte terwijl er iemand werd begraven en haar kleinkind huilde.

Op een tochtige parkeerplaats werd er afscheid genomen door de nabestaanden en gezegd dat er later herdacht en gedronken zou worden. De tekst op het rouw kaartje was van Marian zelf en is het tatoeëren waard: ‘Je hebt al mazzel genoeg, als je geen pech hebt.’ Woorden die op Marian’s lot en deze huidige wereld leken te slaan.

Dit artikel verscheen 28 maart in het dagblad De Gelderlander

Eergisteren overleed Liesbeth List op 78 jarige leeftijd. Toen ik het bericht hoorde was ik meteen weer terug in de tijd. In 2009 fotografeerde ik de musical Edith Piaf in de schouwburg in Doetinchem. Ik ontmoette haar backstages, een kleine gestalte die zich concentreerde op het tweede bedrijf van de musical

Ze is een zangeres van allure die niet alleen mijn hart gestolen heeft. Haar acteertalent mag ook geroemd worden. Edith Piaf had als bijnaam ‘de kleine mus’. Liesbeth List is geen grote vrouw maar zelfs in haar verpersoonlijking van Edith Piaf ‘kroop’ ze helemaal in de huid van de beroemde Franse chansonierre. Ze maakte zich nog enkele decimeters kleiner en was de kleine mus!

In 2010 verscheen het boek Amphion 1968-2010 in het kader van de opening van de nieuwe schouwburg. Het boek staat bol van foto’s die ik maakte van de nieuwbouw (2007-2010) en de optredens tijdens het laatste seizoen in het oude theater (2009-2010). Ook daarin verschillende foto’s van de musical. Liesbeth List speelde in Amphion haar voorlaatste ‘Edith Piaf’. Als je wilt kun je in mijn archief nog wat foto’s over deze musical bekijken.

Het bestuur van de Bibliotheek Galerie Zelhem heeft de vrienden van de galerie en de vaste bezoekers een bericht gestuurd over de expositie die vanwege de coronacrisis nu niet doorgaat en verplaatst is naar de maanden oktober en november.

“Zaterdag 28 maart zou de opening zijn van de tentoonstelling “Zo te zien,…zo gezien” met fantastische foto’s, “straatbeelden” en prachtige beelden. Vanwege de coronamaatregelen hebben we dit helaas moeten annuleren. Het goede nieuws is dat er gelukkig een verplaatsing mogelijk is geworden naar later dit jaar. Nu wordt de opening van deze tentoonstelling  gepland op 3 oktober 2020. Om u niet zonder enige vorm van beeldende kunst het weekend in te laten gaan, bieden wij u een kleine digitale expositie aan van de kunstenaars die u anders live zou hebben ontmoet. Het zijn  6 fotowerken, van elke fotograaf 2 werken , Patrick Cambien, Cis Luttikhuis, en Peter van Tuijl en daarbij 2 beeldhouwwerken van Frank Letterie.Voor deze digitale mini opening hebben wij de kunstenaars gevraagd voor u een bijpassende kleine toelichting te schrijven. Het is geweldig dat de exposanten op deze manier willen meewerken. Wij wensen u een mooie digitale opening toe en van harte een goede  gezondheid voor nu en later!”

Voor deze expositie heb ik een selectie gemaakt uit mijn straatfoto’s van 2018 en 2019. Ik heb steeds twee foto’s gekozen die een ‘combinatie’ vormen en in de galerie samen op één paneel worden gepresenteerd. In mijn straatfotografie is de werkelijkheid het uitgangspunt. Ik hou van mensen en menselijke activiteit. Maar juist door de situatie, het kader waarbinnen ik het geheel plaats en het momentum dat ik kies wil ik iets uit die werkelijkheid tonen dat verder gaat dan uitsluitend de afbeelding. Mijn interesse zit met name in het verhaal, -de story-, die ik wil verbeelden. Juist om de mentale werkelijkheid te versterken heb ik voor deze expositie gekozen voor steeds twee foto’s. Soms zijn het beelden die contrasteren, een andere keer hebben ze juiste een verdiepende of bevestigende betekenis in het ‘verhaal’.

De foto’s zijn vaak op heel verschillende plaatsen en momenten gemaakt. De foto van het lachende jongentje met zijn 1000-pieces puzzel bijvoorbeeld maakte ik in 2018 in Arles tijdens het grote Fotofestival aldaar. De energie spat ervan af en het letterlijke lichtvoetige moment maakt dat hij de zwaartekracht welhaast trotseert. Zijn gulle uitbundige lach naar mij of u als beschouwer maakt ons deelgenoot van zijn plezier. In schril contrast daarmee staat de foto van het Belgische echtpaar in Oostende (2019). In een Escherachtige omgeving staan ze bijna hulpeloos met de rolstoel voor de trap. Alle andere barrières in de foto maken dat ze zich opgesloten moeten voelen en de enige uitweg die er feitelijk lijkt te zijn is voor hen onneembaar. De twee foto’s noem ik ‘movement I en II’. Je zou kunnen denken dat ze gaan over letterlijke beweging. Maar evengoed kun je je voorstellen dat het gaat om bewegingsonvrijheid en zelfs een interpretatie die van doen heeft met levensfases – van jong tot oud- kan zich opdringen. Het verhaal van de beschouwer is wat mij betreft de eigen werkelijkheid. Een werkelijkheid die een eigen leven kan gaan leiden; een verbeelding kan worden door kader en momentum van de situatie.

Expositie [monochrome] in ATHENE vóór het ‘corona-tijdperk’

Bij de opening was er flink wat volk op de been, zo heeft de organisatie in een persbericht laten weten.

De expositie is inmiddels (18 maart) gesloten.

door Jonah Falke

Diep in de bossen in het buitengebied van Doetinchem staat een klooster, de Sint Willibrordsabdij, waar monniken leven op een manier zoals dat al 1500 jaar gebeurt.

De zon schijnt, vogels fluiten en in de verte hoor je een snelweg. Alleen een briefje op de deur van de kapel verraadt wat er momenteel gaande is in de wereld: In verband met het coronavirus raden de monniken het bijwonen van de vieringen in de abdijkerk af. De kerk blijft als normaal open voor mensen die komen bidden. Glimlachend opent monnik Thomas Quartair de krakende kloosterdeur. ,,Ik ben een beetje verkouden. Maar dat zijn wij hier al een half jaar.” Kerken en kloosters zijn tochtige plekken. ,,Een tijdje terug was ik in Rome’,’ zegt hij. ,,Maar ik zit al twee weken binnen hoor, dus geen zorgen.” Quartair is een opgewekte praatgrage professor, die doceert aan de universiteiten van Nijmegen, Leuven en Rome. Daarnaast is hij een hartstochtelijke Bob Dylan-fan en niet iemand die aan zieltjes winnen doet. ,,Voor monniken zijn de veranderingen misschien wel het kleinst nu”, zegt hij. ,,We worden nu nog een beetje meer klooster dan we toch al zijn. Isolatie is nooit makkelijk. Maar als je de zinvolheid ervan probeert te ontdekken, kan het bevrijdend zijn. Er ontstaat meer tijd voor rust en bezinning. Als je het druk hebt dan verlang je naar een lege agenda, en andersom.”

Isolatie monnik THOMAS QUARTIER

Op de vraag hoe je die leegte met betekenis kan voorzien: ,,Het idee dat je als samenleving met oncontroleerbaarheid geconfronteerd wordt, dat is iets om bij stil te staan. Het overgeven aan onvolmaaktheid, dat probeer ik in spirituele zin te duiden. Dat er in het diepste onrecht het verlangen naar ultieme bevrijding ontstaat, dat is menselijk en ik noem dat God. Ik weet dat jij God minder leuk vindt, maar ik blijf het roepen”, zegt hij lachend en zo laconiek alsof hij zegt: ‘Jij houdt niet zo van kerriesaus.’ Die onvoorspelbaarheid zal bij de een harder aankomen dan bij de ander. In de kloosterregel staat: memento mori; de onvoorspelbare dood iedere dag voor ogen houden. Broeder Thomas zegt: ‘Velen hebben dat besef erg verdrongen. In zekere zin zijn we allemaal controlefreaks, willen we ook nu alles zo normaal mogelijk door laten gaan. Maar dat is wat het klooster je leert, dat je de controle uit handen geeft. Je probeert een kader te scheppen waarin je je kan laten vallen. Dat is moeilijk, maar het went. Dat gun ik iedereen die thuis zit.” Hoewel hij als monnik afgesloten leeft zegt hij toch: ,,Alles ligt nu erg onder een loep, waardoor het lastig is te zien wat verstandig is. Ik ben benieuwd naar wat de medici hierover later gaan zeggen, maar de sociaal-psychologische analyse vind ik nog veel interessanter. Ik denk dat horrorverhalen en lock-downs nooit goed zijn om mensen bewust te maken. Dat zaait angst of mensen gaan het ridiculiseren.” Tot slot vraag ik of Quartair denkt dat na ‘deze eindtijd’ de Messias, de verlosser, zal terugkeren op aarde, zoals dat in het Nieuwe Testament staat beschreven. Hij zegt: ,,Voor mij zijn dat symbolische beelden over ieders vergankelijkheid en de eeuwigheid waarin ik wel vast geloof.” En dan lachend: ,,Ik denk niet dat er een trompet zal klinken die letterlijk het einde van de wereld afkondigt en de Messias introduceert.”

Dit artikel verscheen vandaag 24 maart in het AD en de Gelderlander

De term ‘voldoende afstand bewaren’ is juist in deze tijd erg belangrijk en de uitwerking maakt misschien wel uit of er wel of geen lock-down komt. Lock-down. een woord dat voor kort geen enkele associatie bij me opgeroepen zou hebben en nu hele talkshows met deskundigen bezig houdt. Sociale afstand is een term die ik wel al kende. Als fotograaf met ‘de straat als studio’ heb je er op verschillende manieren mee te maken. Allereerst zelf in termen neem voldoende afstand maar zorg dat je dicht genoeg er op zit. Kenmerkend is de uitspraak van New Yorker street photgrapher Bruce Gilden “als je de straat kunt ruiken, ben je voldoende dicht bij”. Maar dichtbij en veraf zijn relatieve begrippen. Fotografen met lange teletoeters die nauwelijks communiceren met ‘de straat’ versus zij die, zoals de oude William Klein, zich te midden zijn met, -en bijna één groep worden met-, de mens in de straat.

Sommige mensen omhullen zich letterlijk door een fysieke barrière, anderen in zichzelf gekeerd, wat je een mentale schors zou kunnen noemen. Nu in deze ‘Coronatijd’ heeft de term social distancing een waarschuwende klank. Pas op, blijf uit elkanders buurt. Maar kun je elkanders lasten dragen als je ver uit elkaar leeft? Wat betekent social distancing voor het verplegend personeel in een zorgcentrum of nog ingewikkelder in een verpleeghuis. Een paar weken geleden was ik bij mijn fotovriend op bezoek. Nu kan het niet meer; verpleeghuizen zijn gesloten voor bezoek. Dat moet welhaast ondraaglijk zijn voor de families. Maar nog steeds is zij of hij, de verpleegster of verpleger die voor hem zorgt, aan het werk. Een beetje geluk geven aan de ander, dichtbij, zo dicht bij als mogelijk, fysiek én mentaal.

Schrijver, schilder, columnist Jonah Falke vroeg me deze week of ik een foto wilde maken van monnik Thomas waarover hij een column ging schrijven. Jonah schrijft in deze ‘coronaperiode’ dagboekverhalen over mensen met de vraag of isolement verbroederend of vervreemdend werkt. Doorgaans schrijft Jonah in dagblad de Gelderlander en voor uitgever Lebowski beschouwende, grappige verhalen en columns maar wel vaak met een ondertoon die tot verder nadenken aanzet. In de afgelopen twee zomerperiodes hebben we samen gewerkt aan een reeks artikelen waarin ‘het gewone’ van de samenleving centraal stond. Voor de komende maanden juli en augustus gaan we weer aan de slag, ijs en weder dienende en niet te vergeten de ‘coronawind’, maar dan met de nachtwerkers.

Gisteren dus naar het abdijklooster in Doetinchem voor de ontmoeting met Thomas. In het dagelijks leven monnik maar ook professor aan de universiteiten in Nijmegen, Leuven en Rome. Een godgeleerde van de bovenste plank. Nu heb ik al eerder een geestelijke gefotografeerd waarbij de voorzienigheid me faliekant in de steek liet. In 1995 werkte ik aan het project Kleurrijk Gendringen waarvoor ik pakweg een kleine 70 inwoners met een andere nationaliteit fotografeerde. In een van de kerkdorpen was een Poolse priester. Toen ik thuiskwam van de fotosessie in de pastorie en ik het rolletje terug spoelde om het te kunnen ontwikkelen, bleek dat de perforatie gescheurd was en ik geen enkele foto gemaakt had. Maar pastor Janek was zo vriendelijk om ook een tweede keer te poseren en het is allemaal nog goed gekomen. Het eerste wat ik gisteren na de eerste foto dan ook deed, was snel mijn schermpje aanzetten en kijken hoe het erbij stond. Digitaaltjes .. een zegen.

De Benedictijnse spiritualiteit is er een van eenvoud, weinig spectaculair en ‘down to earth’, net als Thomas Quartier. “Ik ben op dit moment wel wat verkouden”, vertrouwde hij me toe. Gelukkig had ik mijn teleobjectief bij me.

De column van Jonah verschijnt zaterdag 21 maart in de Gelderlander.

Vandaag een uitstapje naar Wesel, ook daar heeft de Coronahamster toegeslagen.

Hoeveel rollen zitten er in zo’n pak. Toch gauw een stuk of 12, lijkt me. Met 6 pakken, eentje zie je niet maar geloof me de achterste dame heeft er eentje verborgen, kom je op ruim 70 rollen. Het zijn vast uitbaters van een kroeg, alhoewel ook die zijn dicht. Huishoudelijk gebruik, kan ik me bijna niet voorstellen. Poppen van papier-maché voor halfvasten-carnaval kan ook niet, want is allemaal afgelast, ook in Duitsland. Dus toch voor het kleinste kamertje. Groot gezin, moet haast wel. Anders is het toch te gek! Overigens is hamsteren in de psychologie een bekend verschijnsel. Volgens van Vliet, hoogleraar aan de katholieke Universiteit in Leuven [België]. “Het heeft met kuddegedrag te maken”, zegt hij, “maar ook met angsten van mensen”. Dat laatste snap ik wel. Billen dichtknijpen voor ‘de corona kontekruiper’! Want we zijn er allemaal een beetje bang voor, toch.

Blijf gezond de komende tijd en laat je niet gek maken!

De snelheid op de snelwegen gaat naar 100 km/uur. Een flink stuk lager dan tot nu toe gebruikelijk. Het zal ongetwijfeld ook leiden tot minder verkeersongelukken met ernstige afloop. Voor het coronavirus lijkt de snelheid alleen maar meer full speed te gaan. Inmiddels heeft het virus de Achterhoek bereikt, zelfs de school waar één van de kleinkinderen op zit wordt getroffen door een besmette docent. En dan gaat het snel. Die school gaat met onmiddellijke ingang dicht. Het communiqué van de regering vanmiddag wordt niet eens afgewacht. De mensen zijn minder afwachtend, hechten minder aan wat de overheid ervan vindt en nemen zelf besluiten of het nu gaat over hamsteren of kinderen thuishouden. Gelukkig lacht de premier al een weekje niet en trekt een beetje een zorgelijk gezicht maar wel met de uitstraling ‘we hebben alles onder controle’. Opeenvolgende steeds andere beslissingen van de overheid en de stroom van wisselende meningen van deskundigen en nieuwsfeiten, maken het voor de gewone man en vrouw niet gemakkelijker. Gisteren stond internet bol van het bericht dat schrijver Dean Koontz, niet de eerste beste auteur, al in 1981 in de thriller ‘The eyes of darkness’ het Wuhan-virus in 2020 voorspeld zou hebben. In dat boek is echter sprake van een biologisch wapen en geen virus. Gelukkig maar, anders zou de ‘history is the future’ nog weer een andere betekenis krijgen. Ik weet trouwens niet hoe het u vergaat, maar het lijkt dat het aantal deskundigen evenredig toeneemt met de ‘vermenigvuldiging’ van het virus.

Ik wens u alle goeds, blijf gezond en lees een mooi boek. Een liefdesroman bijvoorbeeld, maar het mag ook een sciencefiction verhaal zijn.

Binnen het Oostgelders Fotografen Collectief (OFC) werken we aan een grote buitenexpositie in het Bernarduspark in Bredevoort. We combineren de eerste zin uit boeken met foto‘s. De dertig foto’s met ‘eerste zinnen’ worden in grote Dibond-panelen opgehangen en het geheel is vanaf begin juli te bekijken. Hopelijk (en waarschijnlijk) is het Corona virus dan wel de kop ingedrukt. Bovendien in de buitenlucht hoef je niet echt beducht te zijn.

Ik heb nu een zestal foto’s als voorbereiding. Als je er naar wilt kijken klik dan hier.