Deze titel berust op het feit dat ik gisteren twee exposities heb bezocht die beide in het teken staan van het verleden én het heden en heeft dus weinig van doen met de overgang van het oude jaar naar het nieuwe 2023. Maar desalniettemin de beste wensen voor dat nieuwe jaar, in geluk en gezondheid. Het zou ook geweldig zijn als we met zijn allen erin slagen de wereld wat beter te laten worden in velerlei opzicht.
Laat ik met de eerste beginnen. Walker Evans Revisited met als vrije vertaling Walker Evans opnieuw bekeken betreft een foto expositie in Museum Helmond. Een museum dat veel aandacht besteedt aan top fotografen. Ik schreef er al eerder een blog over. Terloops hoorde ik dat ergens in het voorjaar er opnieuw een expo is met het werk van een internationaal gelauwerde fotograaf namelijk Alex Webb. Maar goed eerst Walker Evans [1903 – 1975]. Oud werk, de meeste foto’s allemaal in de midden jaren dertig van de vorige eeuw en niet groter dan het A4 formaat. Voor degenen die het werk van Evans kennen dus niks nieuws onder de zon. Alhoewel….. Als je zijn pakweg 30 tentoongestelde foto’s bekijkt zie je zowel de geschiedenis van het dagelijks leven – de onbekende mens – voorbij trekken alsmede de wijze waarop fotografie in die jaren beoefend werd. Het ‘nieuwe’ van de expositie is dat er diverse hedendaagse fotografen die ‘werken in de geest van Evans’ te zien zijn. Een aantal is geïnspireerd door zijn werk, anderen zijn naar plekken gegaan die ook door Evans gefotografeerd werden en weer anderen reageren heel direct op zijn werk door foto’s van destijds te kopiëren (soms letterlijk) en in deze tijd te plaatsen.
Wat mij betreft vielen de fraaie portretten en stille momenten van Bryan Schutmaat op, het documentaire werk van Vanessa Winship en de kolossale foto’s van George Georgiou over parades in Amerika. De 5 meterlange foto’s vertellen veel over de individuele mens, die je op een normale afdruk ontgaan.
Een parade tijdens het Marion County Country Ham Days-festival in Libanon, Ky.;
24 september 2016 | © George Georgiou
De expositie Walker Evans revisited is nog te bezoeken tot 5 maart 2023. Kijk voor verdere info op de site van het museum.
Walker Evans revisited
KOMPELKOPPEN VANFLETEREN
De tweede tentoonstelling die we – mijn twee fotovrienden en ik – bezochten was KOMPELKOPPEN van Stephan Vanfleteren in Zolder (B). Vanfleteren geeft de oude mijnwerkers opnieuw een gezicht. Dertig jaar geleden werd de laatste steenkolenmijn van de Benelux, die van Zolder, gesloten. Dat was het einde van een industrieel tijdperk in de regio Belgisch Limburg. Zoals op heel veel andere plaatsen in Europa zijn de oude gebouwen in Zolder als industrieel erfgoed aangemerkt en gerenoveerd met behoud van de culturele waarde. De expo MIJN|KRACHT is te zien in de voormalige ophaalmachinegebouw waarin alle oude apparatuur nog opgesteld staat.
De hal is in het duister gehuld als we binnenstappen. Onze ogen moet wennen aan de donkerte en we schuifelen voorwaarts. De foto’s van Vanfleteren zijn heel slim uitgelicht en wijzen ons enigszins de weg. Het is er behoorlijk druk voor een gewone doordeweekse dag, alhoewel het is tussen Kerst en Nieuwjaar dus veel mensen zijn vrij van hun werk.
Vanfleteren herschrijft de geschiedenis. Zijn foto’s zijn ruim een half jaar geleden gemaakt in het café van het cultureel centrum. Hij heeft zich er zeker niet als een jantje-van-leiden van afgemaakt. Ik heb de indruk dat elk portret de oude mijnwerker weer terug in de tijd brengt. De emoties spatten er van af, zowel in de treurigheid, in de gezichten die staan voor het onmenselijk zware werk, maar ook de dikke vriendschap tussen de ‘kompelmaatjes’ die kennelijk weer opbloeit tijdens de fotosessie. En steeds – in elk portret – geeft Vanfleteren een essentie weer in de trant van ‘kijk dit waren ze, de mannen van ijzer”. In de portretten worden ze teruggebracht in de tijd van toen, niet alleen door de fraaie enigszin grijze en korrelige afdrukken maar vooral door blikken, houding en de eenvoud van de omgeving waarin ze geplaatst zijn. Het toen wordt het nu, voelbaar in de zestig unieke beelden die getoond worden. De expo is op 22 januari 2023 gedaan. Wellicht brengt Vanfleteren er nog wel een boek van uit. Dat zou mooi zijn voor degenen die deze fascinerende expo hebben moeten missen.
