Dat lees ik op de site van een van mijn collegae fotocoaches. Ik ben het daar hartgrondig mee eens. Soms schep je een verhaal zo van de foto af. De actiefoto van een sporter die stuiterend van de adrenaline juichend de finishlijn passeert, laat zich eenvoudig lezen. Een melancholisch portret zal minder het verhaal vertellen en meer een gevoel of emotie bij een beschouwer doen oproepen. Deze beide voorbeeldfoto’s gaan, op verschillende gronden, ergens over. Ik maak nu een strikt onderscheid maar zo simpel hoeft het natuurlijk niet te zijn. Vaak is er sprake van ‘en-en’. Zowel bij de ‘verhalende’ foto als de meer emotioneel gerichte foto moet de beschouwer niet alleen open staan bij kijken naar de foto, maar ook een foto willen zien. Zien is meer dan kijken alleen. Zien streeft naar het geven van betekenis van het kijken. Kijken doe je met je ogen. Zien is een rationele én emotionele bezigheid. Deze dubbele bezigheid veronderstelt kennis en vaardigheid en heeft van doen met competenties als aandacht, openstaan voor het andere en sensitief reageren. Foto’s zijn er in vele ‘soorten en maten’ en we zien naast de verhalende en de emotioneel getinte foto’s ook de abstracte non-figuratieve foto’s voorbij komen. Gaan die ook ergens over? Niet over de situatie, het verhaal, ook niet over de emotie zoals zichtbaar in bijvoorbeeld het portret, een landschap of stilleven. Het portret, landschap, stilleven verwijzen naar de werkelijkheid, naar het ‘herkenbare’ (of minder herkenbare). In de meeste abstracte foto’s ontbreekt die verwijzing. Heel vaak zoeken we toch een parallel met de wereld om ons heen. De abstracte foto die op een landschap lijkt of verwijst naar het universum. Als zelfs dat niet aan de orde is, lijkt de foto elke betekenis verloren te hebben. Dat moet je natuurlijk niet aan de maker vragen. Voor hem of haar is er wel degelijk sprake van een betekenis. Vaak als uiting van een creatief proces, vaak ook als uiting van een innerlijke beleving, vaak ook als een esthetische schepping van vlakken, lijnen, kleuren en wat dies meer zij. Bij dit soort foto’s telt de waarde van het proces of de gemoedstoestand waarin het gemaakt is dan wel het esthetische dat de de foto vertegenwoordigt. Daarom wil ik de uitspraak ‘een foto gaat altijd ergens over’ enigszins nuanceren in ‘een foto heeft altijd betekenis’.
Zelfs als we denken dat een foto nergens over gaat, heeft de foto naar mijn idee nog steeds betekenis. Altijd voor de maker én (hopelijk vaak) voor een beschouwer die herkent (of erkent) wat de maker heeft beroerd of waarom hij/zij het gemaakt heeft.