Ik weet niet of lijstjes maken typisch Nederlands is. Het meest gelezen boek, de meest populaire DJ of het meest in de belangstelling staande TV programma. Of de beste foto van 2020. Een soort van ‘world press’ maar dan voor Jan met de pet. Als je het eens bent met het lijstje van ‘dit of dat’ kun je denken dat je behoort tot de top van beoordelaars op dat specifieke vlak. Maar misschien hoor je bij het grote gemiddelde, de grootste gemene deler of de grijze middenmoot.
Misschien is lijstjes maken wel iets wat je privé moet doen of in petit comité. Samen met je geliefde bijvoorbeeld. Mooi als je beiden tot hetzelfde komt als het lijstje gaat over ‘het beste wat ons in 2020 overkomen is’. Uiteraard staat het je vrij om een ander item voor zo’n lijstje te nemen. Misschien is zo’n privé lijstje wel heel verrijkend voor jou en je directe omgeving. Wie weet, wordt 2021 daarmee wel een topjaar waarin alle goede wensen zomaar dreigen uit te komen.
Wat was mijn beste foto dit jaar ?
Met die vraag stond ik vanmorgen op uit bed. Ondanks corona -of misschien wel juist daardoor- maakte ik in 2020 bij schatting zo’n 25.000 foto’s. Doorgaans ben ik redelijk tevreden met pakweg 10% van wat ik heb gemaakt. Let wel tevreden, ik zeg niet dat het toppers zijn. Dus nog altijd een verzameling van ongeveer 2500 beelden. Welke de beste is …..
Elk jaar maak ik een overzichtsboek, meestal in de eerste helft van het jaar daaropvolgend. Ik ben nu een maand geleden begonnen. Ik heb gemerkt dat ik soms verviel in keuzestress. Die plaat in het boek of toch die over datzelfde onderwerp. Ja maar, die foto is wat strakker van compositie, maar die is mooier van kleur. Die onscherpe foto heeft ook wel wat. En dat fotootje dan, daar zit zoveel in, althans voor mij. Als ik hem aan mijn geliefde of de buurvrouw laat zien, word ik al snel in verwarring gebracht. Ik denk dat de foto die ik het laatst gemaakt heb de beste vind. Of heb ik -helaas- geen beste foto. Moet die nog gemaakt worden.
Gisteren maakte ik mijn laatste foto van dit jaar. Althans dat denk ik nu op de voorlaatste dag van het jaar. Laat ik het uitleggen waarom ik één van die foto’s de beste vind. Maar toch …. de beste? Zelfs van die ene dag vind ik het nog te lastig, zo blijkt.
In het kader van mijn ‘ongoing’ project ‘van A naar W’ toog ik gisteren naar Winterswijk. Een poos geleden heb ik een aantal foto’s gemaakt op de begraafplaats/crematorium in Aalten en het leek me goed om ook een ’tegenhanger’ te maken in Winterswijk, op de algemene begraafplaats. Er is daar een sectie met militairen die tijdens de tweede wereldoorlog zijn omgekomen.
Het was guur, koud en druilerig weer, dus dat was mooi meegenomen voor een ‘sfeervol kerkhofbeeld’. Ik heb eerst een paar kilometer door de kou gelopen om in de stemming te komen. De begraafplaats is echt een grote lap grond, omgeven door een paar verschillende woonwijken. Het parkgedeelte is perfect aangelegd -mooi ruim opgezet- en wordt uitstekend onderhouden. Later hoor ik dat er drie fulltime tuinmannen door de gemeente zijn aangesteld. De militaire sectie is relatief klein met 50 doden afkomstig uit landen van het Gemenebest. De meeste zijn vliegeniers die in de omgeving neerkwamen, op weg om het Ruhrgebied te bombarderen.
Ik maakte een foto van de voor mij meest opvallende situatie. Bij twee graven lagen nog redelijk verse bloemen en bij één -die van piloot Green- stond zelfs een foto. Ik vervolgde mijn rondje over het grote kerkhof. Totdat ik bij een gangpad kwam waar een ouder echtpaar een graf aan het onderhouden was. Ik liep het pad in en we kwamen al snel aan de praat. Hun zoon was daar begraven, tien jaar geleden. Op 30 december 2010 plotsklap overleden op 33 jarige leeftijd. Vader van een dochtertje van 3 jaar. “Elke week komen we hier”, vertelde vader. “Ik zorg dat de olielamp altijd brandt en er verse bloemen liggen. En ook als we geen nieuwe bloemen hoeven te leggen, gaan we hiernaar toe.” Mijn gedachten gaan naar een foto van twee vrouwen die ik meer dan 40 jaar geleden maakte op het Parijse immense kerkhof Père-Lachaise. Een oude vrouw vertelde me op de dag af hoe lang het geleden was dat haar dochter overleden was. Ze woonde niet ver af van Père-Lachaise en kwam elke dag bij het graf samen met haar andere -doofstomme- dochter. De foto is -denk ik- de meest verdrietige die ik tot nu toe maakte.
Het echtpaar in Winterswijk vierde het leven van hun zoon. Op mijn onhandige opmerking ‘gestorven juist op de voorlaatste dag van het jaar, antwoordde de vader. “Ja, dat is zo, maar komt de dood ooit gelegen. Op zijn verjaardag komen we met vrienden hier. We versieren met vlaggetjes, bloemen en ballonnen en we drinken samen een biertje.” Ik wijs op een hart met in reliëf een gedicht en daaronder een brief van Milou. “Milou was nog maar 3 en leeft in een pleeggezin. Daar is ze heel goed en we hebben veel contact met haar. Regelmatig komt ze bij ons en soms bezoeken we het graf van haar papa.”
Ik lees haar brief van -ik denk april- met haar foto. “Hoi pa een berichtje van Milou. Het heeft even geduurd voor ik weer wat schreef, er is veel ellende in de wereld. Begin maart zijn er heel veel mensen …. het is best ver van ons huis wel 15 km gelukkig heb ik een elektrische fiets gekregen want er rijd geen open baarvervoer naar de school. Groetjes van milou en een dikke knuffel hou van jou”.
Vandaag schrijf ik de blog, tien jaar na dato van het overlijden van een mens die ik eergisteren nog op geen enkele manier kende. Nu al draagt mijn foto zijn geschiedenis. Een veelzeggende geschiedenis voor allen die dichtbij zijn geweest. De knuffel van Milou aan een vader die ze zich nauwelijks herinneren kan, maar waar ze wel van houdt, haar leven lang.
Toeval bestaat niet. Nadat ik het kerkhof wil verlaten loop ik nog een keer langs de militaire sectie. Daar ontmoet ik Wim bij het graf van piloot Green. Hij heeft het graf geadopteerd, vertelt hij. De dag vóór Kerst legt hij altijd bloemen bij het graf en plaatst hij de foto van Green. “Ik was ter plekke toen hij op eerste Kerstdag in 1944 crashte met zijn Hawker Typhoon“, zei Wim me. “Ik was 14 toen”, vertelde Wim. Nu in 2020, brengt de 90-jarige een saluut aan een twintigjarige piloot. Ik ben stil het kerkhof af gegaan, met een hoofd vol gedachten over leven en sterven, over een kind en haar vader, over een jonge man -net puber af- die zijn leven geeft boven Winterswijk. Wat is een beste foto. Ik weet het niet. Het doet er ook niet toe, denk ik.
Ik wens u graag een mooie jaarwisseling. Ongetwijfeld zal deze anders verlopen als te doen gebruikelijk; zonder vuurwerk en Youp zonder publiek. Maar hopelijk in de warmte met al die u lief zijn. En een gelukkig en gezond 2021.