AI foto’s
Een vreemd beeld dat bestaat bij de gratie van een spiegelend raam, de twee kappers, de omgeving buiten en binnen en hier en daar na nog wat trekken aan de sliders van photoshop.
Had ik het zo gezien, meteen bij de opname? De eerlijkheid gebied om de vraag ontkennend te beantwoorden. Het beeld ontstaat, net als bij zovele straatfotografen, als basisbeeld in een fractie van een tel. Je voelt als het ware ‘hier zit iets in’. Later, som veel later, na maanden bekijk ik mijn beelden opnieuw en kies wat de moeite waard lijkt om ermee verder te gaan. Ik loop door mijn foto’s. Ik kijk en ‘klik’ opnieuw en ik loop ‘herhaald’ door de straten van toen. Wellicht in een andere ‘stemming ontdaan van de hectiek, geuren en kleuren van toen’. Bovendien bewerk ik de foto nog wat na, niet zozeer om objecten weg te toveren -hoewel ik daar in de vrije fotografie niet tegen ben- maar zeker wel om het beeld nog aantrekkelijker te maken en bovendien vooral om de betekenis, ‘mijn verhaal’ duidelijker voor het voetlicht te brengen. We maken allerlei keuzes om tot een beeld te komen dat je aan anderen wilt laten zien. De waarheid met een grote W is het allang niet meer. Het is jouw fotografische waarheid, het is jouw wereld die je wilt laten zien in de foto.
In het kader van wat ik hier hierboven schrijf ben ik in verwarring en verontrust door de ontwikkeling van de kunstmatige intelligentie (AI) in de fotografie en de discussies daaromtrent. Een maand of wat geleden zag ik een post hierover op LinkedIn met heftige en niet misvertane reacties. De afkeuring van AI geproduceerde beelden versus de reacties die AI omarmen als het toekomstige allesbepalende beeld. Vaak met overtuiging uitgesproken reacties in de trant van ‘wen er maar vast aan want de wereld verandert’.
Een paar weken geleden, tijdens een levendige discussie in een fotogroepje maakte iemand de opmerking dat camera’s en software al jaren de dienst uitmaken en dat fotografen nog nauwelijks hoeven te beschikken over kennis en kunde. Wat is dan nog het verschil met de ‘laatste stap’ naar de met kunstmatige intelligentie geproduceerde beelden. De waarheid was toch al lang ‘ver te zoeken’.
Naar mijn idee is er een heel belangrijk onderscheid tussen met AI geproduceerde foto’s (of teksten) en foto’s die met of zonder handigheidjes, foefjes, schuifjes in Photoshop en menu instellingen in je camera tot stand komen. Dat zijn de beslissingen die gemaakt worden door een vooraf gemaakt algoritme of door een mens van vlees en bloed. Beslissingen die tot beelden leiden waarin het persoonlijke, het ‘wezen’ van de fotograaf in relatie tot de wereld om hem/haar heen tot uitdrukking komt. De echtheid van de fotografie zit niet in de absolute waarheid maar in de werkelijkheid die de fotograaf ons toont. Mijn stelling is dat de met AI gemaakte foto’s weinig van doen hebben met de creativiteit van de fotograaf of de affiniteit van hem of haar met de (persoonlijke) wereld die vastgelegd wordt. Fotografie wordt gereduceerd tot plaatsjeskiezen. Het laatste woord zal er zeker nog niet over gezegd zijn. In dat kader wil ik verwijzen naar het artikel over fotograaf Boris Eldagsen (in Artnet News) die een AI-foto inzond voor de prestigieuze Sony World Awards 2023 en behoorde tot één van de prijswinnende foto’s. Hij weigerde de prijs en Sony probeerde dat geheim te houden. Het waarom laat zich niet zo moeilijk raden…
