Afgelopen viel de nieuwsbrief EOS-ZINE van Canon in mijn postbus. Ik sta al lang op de verzendlijst, nog uit de tijd dat de Canon 5D (II) mijn favoriete camera was. Ik gebruik hem al jaren niet meer, maar de nieuwsbrief heb ik niet opgezegd mede vanwege de voortreffelijke bijdragen van Pieter Dhaeze, auteur van verschillende boeken en een meester als het gaat over allerlei tips en trucs (via een groot aantal video’s) op zijn youtube-kanaal . Neem een gratis abonnement op zijn kanaal als je steeds de laatste snufjes van Lightroom en Photoshop wilt weten.
In de laatste EOS-ZINE stond een aardige over het gebruik van Adobe’s FireFly, zeg maar het AI programma waarmee je ‘plaatjes, foto’s en video’s’ kunt maken uit het niets. Ik had er nog niet eerder van gehoord maar het zit in mijn Adobe-abonnement, zo bleek en ik heb er -getriggerd door Dhaeze- maar eens verder naar gekeken. Om de volgende foto te krijgen gaf ik als opdracht (‘de prompt’): ik sta binnen achter een raam en fotografeer een protestdemonstratie. Toon één van de deelnemers groot waarbij de gezichtsuitdrukking enigszins twijfelachtig over komt. Het licht mag wat melodramatisch zijn.
Het is natuurlijk een fake beeld en ik heb er feitelijk geen enkele moeite voor hoeven te doen, althans met een vrij simpele prompt was het klusje geklaard.
Eerder had ik al behoorlijke discussie met andere fotografen over het gebruik van AI en nog steeds vind ik het niet alles. Temeer daar je gebruik maakt van delen van reeds bestaand werk van anderen en omdat het niets zegt over de werkelijkheid. Over dat laatste ben ik gaan twijfelen. Kortgeleden zag ik het werk van fotograaf Michael Cook (1968). Hieronder staat een foto van zijn hand…
De omschrijving op de website van Cook is ‘Fake is opgenomen op afgelegen locaties in de woestijn van Centraal-Australië en volgt een inheems echtpaar en hun geadopteerde kind tijdens een roadtrip door de outback. Naarmate we het verhaal volgen, raakt het gezin, dat is uitgedost met luxe kleding en goederen, steeds meer ondergedompeld in het eeuwenoude landschap. De serie is geïnspireerd door Cooks persoonlijke levensverhaal: hij werd geadopteerd door een niet-inheems gezin en reisde als kind naar afgelegen gemeenschappen met zijn ouders, die goudzoeken als hobby hadden.’
De vraag Fake of Niet-Fake wordt bijna overbodig (denk ik) als je de bedoeling van de fotograaf kent. Het verhaal dat hij wil vertellen -het WAT- is in deze leidend. De uitwerking die hij eraan geeft, is een keuze om de aandacht te krijgen, wellicht te schokeren en mogelijk zelfs om de vraag te stellen of dit wel ‘het leven van iemand’ kan of mag zijn.
Wat is het belangrijkste in deze … De overweging wel of niet FAKE of het verhaal dat hij als fotograaf wil vertellen. De vraag die ik me stel is mag dit wel of niet in de fotografie. Elke schilder kiest zijn eigen werkelijkheid, dus dat hoeft niet het verschil te zijn met een fotograaf als Cook. De schilder moet echt aan het werk en is verantwoordelijk voor de strepen en klodders op het canvas. Een de fotograaf die AI gebruikt … hoeft er, afgezien van een afdruk wellicht, feitelijk weinig aan te doen.
Een donders moeilijk dilemma. De Nederlandse Fotobond voor vrije fotografen accepteert samengestelde foto’s bij wedstrijden onder voorwaarden dat elk beeldonderdeel in de foto door de fotograaf zelf is gemaakt en als fotobestanden in zijn/haar bezit is. Bij AI geproduceerde beelden is dat duidelijk niet het geval. Het kan niet anders dat er -nu en in de toekomst- binnen de fotografie sprake zal zijn van schuivende panelen.
Misschien zal het boek van de Belgische fotograaf Carl de Keyzer ‘POETIN IN DREAM’ de discussie in de komende periode verder aanzetten. Met een laptop vanuit de keuken maakte deze Magnumfotograaf (het persagentschap dat journalistieke en documentaire fotografie hoog in het vaandel heeft staan) met AI een controversiële fotoreeks over Rusland gevat in een nieuw boek.
“Ik begrijp de controverse, maar de beelden liggen in lijn met wat ik altijd al heb gedaan”. Dat zegt Magnumfotograaf Carl De Keyzer over de heisa rond zijn nieuwe boek. De fotoreeks maakte hij met artificiële intelligentie (AI). Carl de Keyzer zegt hier verder zelf over “Alle beelden in “Putin’s Dream” zijn gemaakt met behulp van AI en toch zit er veel werk in. Je krijgt heel snel een resultaat, maar ik wou beelden die op mijn eigen fotowerk leken.” Om dicht bij zijn eigen fotostijl te blijven, ’trainde’ hij AI met beelden die hij in het verleden zelf in Rusland maakte.
Ben benieuwd hoe jullie tegen de ontwikkeling van AI aankijken en wat de consequentie is (of wordt) voor je eigen fotografie. Misschien wil je hierover wel een blog schrijven (ongeveer 300 woorden) die ik dan graag als externe blog (met naam en toenaam) wil publiceren.