Het zijn niet de meest lichtvoetige fotografen die ik in deze blog laat passeren. De ene, een meester op leeftijd die al vanaf de jaren zestig de zelfkant van de mensheid documenteerde om er vervolgens (bijna) niet meer mee op te houden. De ander, een stuk jonger maar met bijna dezelfde hardheid in zijn foto’s. Het is geen nepnieuws, wel beelden die de ongemakkelijke waarheden en complexiteit van onze hedendaagse wereld tonen.
ANDERS PETERSEN [Zweden, 1944]
Petersen werkt in een beeldstijl waarvan de esthetisch ingestelde fotografen gruwelen. Onscherpte, een zekere willekeur in de compositie en grof en gruizig zwart-wit, waar de zilverkorrels (we schrijven het analoge tijdperk) soms van het barietpapier af te scheppen waren. De voorstelling, dat wat je letterlijk ziet, is letterlijk al even ‘zwart’ als de afdrukken. Je moet echt op zoek naar zijn foto’s op verschillende sites want een eigen is niet te vinden. Petersen is een fotograaf die ik weleens met Robert Franck vergelijk. Gevaarlijk want hun eigengereide themakeuzes en visualisaties zijn hun belangrijke en wellicht ook hun enige overeenkomsten. Maar die eigenzinnige aanpak is wel wezenlijk en hebben als gevolg gehad dat ze belangrijke ankerpunten zijn in de geschiedenis van de documentaire fotografie.
Petersen brak door met zijn Café Lehmitz, een kroeg met pooiers en prostituees aan de Reperbahn in Hamburg. Ik prijs me gelukkig dat ik het boekje als eerste uitgave -weliswaar beduimeld- in mijn boekenkast heb staan. Het boek is overigens meerdere keren als herdruk verschenen. Op dit moment kun je o.a. terecht bij bol.com (Engels, Hardcover, ISBN 9783791389288, uitgave 7 maart 2023, 120 pagina’s
Petersen heeft een unieke stijl met het vermogen om de echte waarheid vast te leggen. Zijn foto’s neigen vaak naar het surrealistische, vreemde momenten die het gewone overstijgen. Dat zit zeker niet alleen in zijn onderwerp als zodanig. Het lijkt erop dat de visualisaties je meenemen in de onechte werkelijkheid. Zoals eerder gezegd zijn beelden zijn meestal in zwart-wit, rauw, emotioneel, zwaar ‘drukkend’ op het gemoed, maar ook verrassend eerlijk. Hij werkt veel met contrastrijk natuurlijk licht en vaak in close-up beelden waarin de menselijke ervaringen worden vastgelegd, van vreugde tot wanhoop. Als je naar zijn foto’s kijkt beleef je de persoonlijke diepte en engagement van de fotograaf.
“Emotie is de ultieme vorm van waarheid.” — Anders Petersen
MATTHIAS KOCH [Duitsland 1964]
Matthias Koch werkt seriematig waarbij transformaties en veranderingen belangrijke thema’s zijn. In de serie “Metamorfose’ is het een verkenning van de overgang van de kindertijd naar jong volwassenheid. De intimiteit is voelbaar, echter voor mij zit er ook wel iets van dreiging in de beelden. De foto’s tonen het proces feitelijk, maar de ziel daarvan is voelbaar. Zonder dat ik dat in heldere formuleringen of rationele beschrijvingen kan vatten. Er blijft een mysterieuze waas om heen hangen. De beeldtaal kent ook filmische kenmerken door onscherpte, vlakken die niet afgebakend zijn of momenten bijvoorbeeld in situaties die net niet het ene moment weergeven, maar fluïde het moment voor en na ook (invoelend) tonen.
Kijk verder op de website van Matthias Koch.